Toekomst landbouwvrijstelling blijft onzeker
1 juni 2021 | Door: Arne de Beer
De Rekenkamer heeft zich in een rapport bij het jaarverslag 2020 zeer kritisch uitgelaten over de landbouwvrijstelling. De regeling heeft geen doelstelling meer en afschaffing met een overgangsregeling zou moeten worden overwogen. Waar moet je als landbouwer rekening mee houden? Wat kan je eraan doen?
Onderzoek en rapport
De Rekenkamer onderzoekt of de rijksoverheid haar middelen zinnig, zuinig en zorgvuldig uitgeeft. In dat verband onderzoekt zij op eigen initiatief overheidsregelingen. Dit jaar is, naast diverse andere regelingen, expliciet gekeken naar de landbouwvrijstelling.
Landbouwvrijstelling en fiscale ongelijkheid
De oorspronkelijke bedoeling van de landbouwvrijstelling is gelijke behandeling van verpachters (particulieren) en landbouwers eigenaren voor de belastingheffing over de waardestijging van landbouwgrond. Omdat de verpachters hierover niet betalen, moeten de landbouwers worden vrijgesteld. De Rekenkamer is van mening dat sinds de invoering van box 3 de verpachters (impliciet) ook over de waardestijging betalen. Het argument van gelijkheid gaat dan niet meer op, er is volgens de Rekenkamer ongelijkheid ontstaan. De Rekenkamer verwijst naar de diverse onderzoeksrapporten die in de loop van de jaren over de landbouwvrijstelling zijn verschenen (de laatste in 2014).
Aanbeveling tot afschaffing landbouwvrijstelling met overgangsregeling
De landbouwvrijstelling is volgens de Rekenkamer inmiddels een instrument zonder doelstelling geworden. Uit het oogpunt van effectiviteit en efficiëntie moet het kabinet daarom, volgens de Rekenkamer, een afschaffing met overgangsregeling overwegen.
Minister LNV laat landbouwvrijstelling in 2022 evalueren
Demissionair minister van LNV Carola Schouten geeft toe dat een duidelijke doelstelling van de landbouwvrijstelling ontbreekt. In 2022 staat (opnieuw) een interdepartementale evaluatie van de landbouwvrijstelling gepland. Beoordeeld moet worden of de landbouwvrijstelling een (ander) doel heeft binnen de rest van het beleid van het ministerie LNV. Carola Schouten is het daarnaast oneens met de stelling dat waardestijging landbouwgronden verpachters in box 3 wordt belast. De evaluatie 2022 en de beslissing over de toekomst van de landbouwvrijstelling, laat ze aan haar opvolger.
Waar hangt toekomst landbouwvrijstelling vanaf?
Veel hangt af van de formatie: welke partijen komen er in het nieuwe kabinet? Zijn dat de partijen VVD, CDA en CU, dan is afschaffing minder waarschijnlijk. Bij een kabinet met VVD en D66 aangevuld over links, is een afschaffing van de landbouwvrijstelling de komende kabinetsperiode iets om rekening mee te houden.
In de tweede plaats zijn er tegenkrachten te melden. De minister LNV gaat op zoek naar andere beleidsdoelen. Welke kunnen dat zijn? De afgelopen periode is duidelijk geworden dat voor stikstofdoelen, klimaatdoelen (energietransitie en circulaire landbouw) én woningbouwdoelen de medewerking van de landbouwers hard nodig is. De landbouwvrijstelling kan (naar onze mening) een rol spelen bij de realisatie van deze belangrijke maatschappelijke doelen. Anders gezegd: de afschaffing van de landbouwvrijstelling zou, gezien deze maatschappelijke doelen, een onlogische stap zijn.
Herwaardering met landbouwvrijstelling
Sinds 2010 is het onrustig rond de landbouwvrijstelling. Veel landbouwers hebben er voor gekozen hun landbouwgronden binnen de vennootschap onder firma (of maatschap, commanditaire vennootschap) met landbouwvrijstelling te herwaarderen. Dat kan in sommige gevallen ook met een (eigen) BV. De landbouwgronden komen bij een herwaardering op de balans voor de wevab (=waarde bij agrarische bestemming) van dat moment. Eigenlijk wordt op die manier wordt een eigen overgangsregeling tot stand gebracht. Het is een nuttige mogelijkheid voor landbouwers die het risico van een afschaffing zonder overgangsregeling (of met een beperkte overgangsregeling) niet willen lopen. Een herwaardering of een tweede herwaardering van landbouwgronden is nog steeds mogelijk. Er gelden wel voorwaarden en beperkingen. Alfa beschikt over specialistische kennis en ruime ervaring om een (her)herwaardering voor jouw landbouwbedrijf uit te voeren.
Conclusie
De landbouwvrijstelling verliest terrein. De Rekenkamer bepleit een afschaffing van de landbouwvrijstelling met overgangsregeling. Het rapportkomt op een strategisch moment, vóór de kabinetsformatie. Veel hangt af van de nieuw coalitie en van de evaluatie 2022. Er zijn ook redenen om de landbouwvrijstelling te laten bestaan. De landbouwvrijstelling kan een rol spelen bij de realisatie van de belangrijke maatschappelijke doelen van het stikstof- klimaat- en woningdossier. Wil je als landbouwer geen risico lopen op een afschaffing zonder overgangsregeling (of met een beperkte overgangsregeling)? Een (her)herwaardering is dan te overwegen.
