Bedrijfsoverdracht binnen de familie

14 maart 2022

Denk je eraan om je onderneming over te dragen binnen de familie? Lees dan vooral verder. Regelmatig voeren wij waarderingen uit  in het kader van een bedrijfsoverdracht binnen de familie. In dit artikel ga ik in op een praktijkvoorbeeld van een bedrijfsoverdracht van ouders aan dochter. De ouders hebben in totaal drie kinderen, de andere twee kinderen hebben geen interesse om het bedrijf over te nemen. De ouders willen een eerlijke prijs voor de onderneming, waarbij het belangrijk is dat de onderneming binnen de familie wordt voortgezet. In dit kader bleek het om verschillende redenen belangrijk te zijn om een waardering uit te voeren:

• voor de Belastingdienst;
• voor de andere twee kinderen;
• voor de financiering van de koopsom.

Een  goede waardering is hierbij nodig als basis voor de bepaling van de uiteindelijke prijs.

Bij een waardering wordt de onderneming uitgebreid beoordeeld en geanalyseerd. Er wordt dan bijvoorbeeld gekeken naar zaken als ondernemingsstructuur, de interne organisatie, klanten & leveranciers, benodigde investeringen en marktontwikkelingen. Om een goed waarderingsrapport te kunnen schrijven vindt er ook een gesprek plaats met de huidige eigenaren en de voortzetters van de onderneming. Om een zo goed mogelijk beeld van de onderneming te krijgen, bijvoorbeeld om te kijken waar de risico’s of juist de kansen van de onderneming liggen. Een waardering wordt doorgaans uitgevoerd via de Discounted Cash Flow (DCF)-methode. Dit is de methode die de meeste waarderingsdeskundigen hanteren. Bij deze methode wordt de waarde van de onderneming bepaald door verwachte toekomstige geldstromen contant te maken tegen een risico-afhankelijke rendementseis. Het gaat er immers om wat een koper met de onderneming kan verdienen in de toekomst en niet wat de onderneming heeft verdiend in het verleden.

De rol van de Belastingdienst

De Belastingdienst ziet een marktconforme prijs als dusdanig dat een onafhankelijke derde een dergelijke transactie ook tegen dezelfde voorwaarden zou zijn aangegaan. Dit is eigenlijk een hypothetische toets want meestal is er niet naar deze onafhankelijke koper gezocht . De hypothetische prijs wordt ook wel ‘waarde economisch verkeer’ genoemd. Dit is de prijs die een willekeurige koper bereid zou zijn te betalen voor het te kopen object. Waarbij de koper een goede voorbereiding heeft en volledig geïnformeerd is.

Mocht de prijs, volgens de Belastingdienst, niet marktconform zijn, dan zal er schenkbelasting betaald moeten worden. Door een goede waardering uit te laten voeren verklein je de kans dat de Belastingdienst met een heffing schenkbelasting komt.

Schenkbelasting

De tarieven voor de schenkbelasting in 2022 zijn als volgt opgebouwd:

In het geval van overdracht van ouders aan dochter ligt het tarief dus op 10% tot € 130.424 en op 20% over het meerdere van het verschil tussen de betaalde prijs en de waarde economisch verkeer.

Gevolgen geen waarderingsrapport

Terug naar de casus. De ouders spreken een prijs van € 1.000.000 af met de dochter, laten geen waardering uitvoeren en stemmen de prijs niet af met de Belastingdienst. De Belastingdienst stelt de waarde economisch verkeer later vast op € 1.300.000. Dit betekent dat er schenkbelasting betaald moet worden over het verschil tussen de prijs en waarde economisch verkeer. In dit geval betekent dat er € 130.424 x 10% ( € 13.042) + € 169.576 x 20% ( € 33.915)= € 46.957 betaald moet worden.

Daarbij, de andere twee kinderen voelden zich benadeeld ten opzichte van de dochter die de onderneming overneemt. Zij hebben het gevoel dat de dochter de onderneming ‘als cadeautje’ overgenomen heeft. Zonder deskundige waardering  kon minder goed worden aangetoond dat de afgesproken € 1.000.000 een eerlijke prijs voor de onderneming is. Door middel van een deskundige waardering kan er veel gedoe voorkomen worden binnen de familie omtrent de prijs die uiteindelijk wordt afgesproken.

Bedrijfsopvolgingsregeling (BOR)

Door middel van de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) kan de heffing schenkbelasting worden verlaagd. Aan de bedrijfsopvolgingsregeling (en de doorschuiffaciliteit zoals bedoelt in de inkomstenbelasting) gelden een aantal voorwaarden (de belangrijkste zijn hieronder toegelicht):  

• Het moet gaan om een lopende onderneming (geen belegging);
• de onderneming moet al vijf jaar in bezit zijn van de ouders (in geval van erfenis één jaar);
• de dochter moet de onderneming minimaal vijf jaar voortzetten;
• de dochter moet al drie jaar op de loonlijst van de onderneming staan of medevennoot zijn (voor de doorschuiffaciliteit in de inkomstenbelasting).

Als er gebruik wordt gemaakt van de BOR dan is de eerste € 1.134.403 (grens 2022) van de schenking voor 100% vrijgesteld. Het meerdere boven deze € 1.134.403 is voor 83% vrijgesteld. In dit geval, als de ouders de prijs van € 1.000.000 aanhouden, wordt er voor € 300.000 geschonken aan de dochter. Dit betekent dat de dochter over deze € 300.000 geen belasting hoeft te betalen omdat dit onder de € 1.134.403 grens valt, wat voor 100% is vrijgesteld.  

Dit scheelt de dochter € 46.957 aan schenkbelasting die anders betaald had moeten worden. Echter, de bedrijfsopvolgingsregeling wordt mogelijk versoberd de komende jaren! Dus mocht je gebruik willen maken van deze regeling, informeer dan tijdig je adviseur of accountant.

Heb je vragen of hulp nodig bij de waardering van een onderneming, bijvoorbeeld in het kader van een overdracht aan zoon of dochter? Of wil je weten of je gebruik kan maken van de bedrijfsopvolgingsregeling? Neem dan gerust contact op met mij, Esther Krikke.