Je kind onterven, kan dat?

6 oktober 2023 | Door:  Linda Kroon - Joosten

Als ouders (wanneer zij gehuwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben) geen testament maken, verdeelt de wet de nalatenschap onder de langstlevende en de kinderen als de eerste ouder overlijdt. Alle bezittingen en schulden gaan naar de langstlevende (eigendom) en de kinderen krijgen hun erfdeel in de vorm van een ‘tegoedbon’ (vordering). Deze tegoedbon is pas opeisbaar als ook de langstlevende is overleden (behoudens een aantal uitzonderingen). Als vervolgens de tweede ouder overlijdt, erven de kinderen gezamenlijk ieder voor een gelijk deel.  De tegoedbon wordt afhankelijk van het testament ook jaarlijks verhoogd met een rente.

Indien je hiervan wil afwijken kan dit door middel van het maken van een testament. In een testament kun je zelf bepalen wie je tot erfgenaam benoemd. Je kunt er bijvoorbeeld voor kiezen om niet al je kinderen te laten erven of niet iedereen een gelijk deel te geven. Heb je je kind onterfd of krijgen zij minder dan het erfdeel waar zij wettelijk recht op zouden hebben dan kunnen zij echter hun legitieme portie inroepen.

De legitieme portie: wat is dat?

In de wet staat dat een kind altijd recht heeft op de legitieme portie. Dit is een minimum deel uit de erfenis van een ouder. Als een kind de legitieme portie claimt, moet een berekening worden gemaakt waar ze precies recht op hebben. De legitieme portie betreft een geldbedrag, het kind kan dus geen beroep doen op bezittingen. Naast de omvang van de nalatenschap (bezittingen – schulden) wordt er ook gekeken naar bepaalde giften die op grond van de wet meegenomen wordt in de berekening voor de omvang van de legitieme.

Hoe groot de legitieme portie is, hangt ook af van de samenstelling van het gezin. Stel er is een langstlevende en 2 kinderen: op grond van de wet zou ieder dan 1/3 erven. De legitieme portie bedraagt echter de helft hiervan, te weten 1/6.  Een kind kan de legitieme portie vijf jaar na het overlijden van de ouder claimen. In het geval de eerste ouder is overleden, moet men vaak wachten totdat de legitieme portie opeisbaar wordt. Behoudens een aantal uitzonderingen is deze namelijk pas bij het overlijden van de langstlevende.

De legitieme portie speelde ook in een zaak die in augustus van dit jaar voorkwam bij Hof Amsterdam. In deze situatie was vader overleden en deed één van de kinderen een beroep op zijn legitieme portie aangezien deze van mening was dat hij te weinig kreeg uit de nalatenschap. Bij leven had vader namelijk de woning verkocht aan twee van de andere kinderen en bij deze koop was een deel van de koopsom kwijt gescholden. Hierdoor zou de nalatenschap negatief zijn geworden waardoor de legitieme portie niet uitbetaald zou kunnen worden. Het Hof oordeelde in deze zaak dat deze kwijtschelding inderdaad tot benadeling van het kind was dat een beroep op zijn legitieme portie had gedaan, het kind had hierdoor toch recht op uitbetaling.

Van belang is dat bij een schenking (gift) of bij een overdracht wordt gekeken naar het legitieme vraagstuk. Natuurlijk heeft  lang niet elke overdracht of schenking gevolgen, zoals in de genoemde zaak bij het Hof.  Maar het is goed om te realiseren dat een legitieme recht een grotere invloed heeft op overdracht van vermogen.

Discussie over de legitieme portie

Er is al enige tijd discussie of de legitieme portie nog wel van deze tijd is. Er zijn mensen die van mening zijn dat dat men zelf moeten kunnen bepalen bij wie hun erfenis terecht komt. Daarnaast zie je ook dat een beroep op de legitieme portie leidt tot ruzie bij de afwikkeling van een erfenis. Enige tijd geleden is er een onderzoek naar de legitieme portie gedaan en zijn er Kamervragen over gesteld over een mogelijke afschaffing. De legitieme portie staat echter tot op heden nog steeds in de wet.

Advies

Meer informatie over de legitieme portie, afwikkelen van een nalatenschap of advies over het opstellen van een testament, of controle van een bestaand testament? Neem dan contact op met een van onze juristen. Heb je al een testament? Dan is het verstandig om deze met enige regelmaat te laten controleren.