Richtlijn Tijdelijke Bescherming Oekraïne, hoe tijdelijk is dat?

29 juli 2024 | Door:  Natascha Apeldoorn

Door de oorlog in Oekraïne zijn al meer dan zes miljoen mensen op de vlucht. De meesten verblijven in de buurlanden van Oekraïne, maar op dit moment verblijven er ook circa 112.600 mensen uit Oekraïne in Nederland.
Dit zijn de personen die ook ingeschreven staan bij de gemeente. Een groot aantal is al vanaf het begin van de oorlog in 2022 in Nederland, maar nog steeds komen er mensen bij.

Richtlijn tijdelijke bescherming Oekraïne

De Raad van de Europese Unie heeft op 4 maart 2022 de Richtlijn Tijdelijke Bescherming Oekraïne (RTB) in werking gesteld. Op grond van deze RTB hebben Oekraïense vluchtelingen in Nederland recht op opvang, medische zorg en onderwijs voor minderjarige kinderen. Daarnaast mogen zij in Nederland werken.

De RTB is al een aantal keren verlengd, en recent is besloten de RTB wederom te verlengen tot 4 maart 2026. Het kabinet werkt momenteel strategische beleidskeuzes uit voor het verblijf en terugkeer van vluchtelingen uit Oekraïne na 4 maart 2026. Hoe dit beleid er uit gaat zien is momenteel dus niet bekend.

Wie vallen er onder de RTB?

Na inschrijving in de gemeentelijke Basisregistratie Personen toetst de IND of vluchtelingen uit Oekraïne onder de RTB vallen. Zij krijgen dan een verblijfsbewijs (O-document). Momenteel zijn dit onder andere de navolgende groepen:

• Personen met de Oekraïense nationaliteit die na 26 november 2021 uit Oekraïne zijn vertrokken.
• Personen met de Oekraïense nationaliteit die voor 27 november 2021 al langere tijd in Nederland waren en niet meer veilig terug kunnen.
• Familieleden van bovenstaande groepen.
• Ook derdelanders kunnen recht hebben op verblijf. Zie hiervoor de publicatie op de website van IND.

Werken en de RTB

Vluchtelingen die een O-document hebben mogen in Nederland arbeid in loondienst verrichten zonder tewerkstellingsvergunning. De werkgever heeft wel een meldplicht bij het UWV. Hij meldt via een formulier dat de vluchteling bij hem aan het werk gaat. Hierin moet onder meer de duur en omvang van het dienstverband, de functie en het loon worden vermeld. De melding dient twee dagen voordat de vluchteling aan het werk gaat plaats te vinden.

Voor de vluchteling gelden alle arbeidsvoorwaarden die ook voor Nederlandse werknemers gelden. Er kan dus een CAO van toepassing zijn en ze nemen ook deel aan een eventueel bij de werkgever van toepassing zijnde pensioenregeling.

Ook alle arbeidsrechtelijke regels gelden voor de vluchtelingen. Dit houdt in dat ook deze werknemers (als er geen afwijkende bepalingen in de CAO staan) na drie arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd recht hebben op een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd.

Voor de meeste vluchtelingen die al in het begin van de oorlog naar Nederland zijn gekomen zal gelden dat ze nu voor de laatste keer op basis van een contract voor bepaalde tijd werkzaam zijn. Daarna zal de werkgever de keuze moeten maken of hij de vluchteling een contract voor onbepaalde tijd wil aanbieden.

En wat als de RTB niet meer wordt verlengd?

Op dit moment is natuurlijk niet bekend óf en wanneer de oorlog eindigt. Tevens is ook niet duidelijk óf en hoe de RTB er vanaf 2026 uit gaat zien. 
Wordt de richtlijn niet meer voortgezet, dan zal de vluchteling vanaf dat moment alleen nog in Nederland mogen werken als hij over een geldige tewerkstellingsvergunning beschikt. Deze moet dan dus tijdig worden aangevraagd en voor deze tewerkstellingsvergunning gelden alle voorwaarden die ook voor andere derdelanders gelden.

Krijgt de vluchteling vervolgens geen tewerkstellingsvergunning, of vraagt hij deze niet op tijd aan, dan mag de vluchteling niet meer werken en ontvangt hij geen loon meer. De arbeidsovereenkomst eindigt echter niet automatisch als de RTB eindigt. In de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd kan de einddatum eventueel worden gelinkt aan de einddatum van de RTB.

Is zo’n voorwaardelijke einddatum niet opgenomen in de arbeidsovereenkomst of is er al sprake van een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd, dan zal de werkgever om de arbeidsovereenkomst (tussentijds) kunnen ontbinden door een vaststellingsovereenkomst te sluiten of een ontbindingsverzoek via de Kantonrechter aan te vragen. Of het ontbindingsverzoek zal worden toegekend is afhankelijk van de feiten en omstandigheden. In ieder geval geldt, op basis van jurisprudentie, dat de toestemming tot ontbinding alleen toegekend zal worden als het niet verkrijgen van de tewerkstellingsvergunning niet verwijtbaar is aan de werkgever.

Wat kan Alfa voor je doen?

Heb je vragen over dit onderwerp of heb je werknemers die vluchteling zijn en waar je de arbeidsovereenkomst binnenkort van moet verlengen. Neem dan contact op met een van onze arbeidsjuristen. Zij kunnen je hier verder over informeren of behulpzaam zijn bij het opstellen van jouw arbeidsovereenkomst.