Melkveehouder en natuurbeheerder Jacob van Emst biedt nu ook oplossing voor kalveren

3 december 2024 | Door:  Henk de Raad

Hij is misschien wel het schoolvoorbeeld van hoe de overheid de melkveehouderij graag zou zien. Want op zijn eigen bedrijf in de Hoenwaard, aan de IJssel, heeft Jacob van Emst onderneming, landbouw, natuur en maatschappij optimaal geïntegreerd. 'Omgevingslandbouw', noemt hij het: "Hoe kan mijn bedrijf onderdeel zijn van de omgeving?" Klaar met zijn eigen ideaalbeeld is Jacob nog lang niet. Hij is een initiatief met ‘uitstootkalveren’ van de melkveehouderij gestart om de kringloop op het bedrijf verder te sluiten.

“Normaal gaat de helft van de kalveren die worden geboren naar de kalverhouderij. De overheid wil dat het anders wordt. Er worden niet voor niets zoveel bedrijven gesaneerd, omdat ze niet meer in balans met de omgeving zijn. De helft van de koeien insemineer ik nu met het brandrode rund. De kalveren die daaruit worden geboren worden ingezet voor het begrazen van natuurgebieden. Je hebt dan geen kalfsvlees meer maar jong rundvlees.”

Natuurinclusieve melkveehouder

Een doorsnee-melkveehouder was hij vanaf de start al niet. Weinig collega's die kunnen zeggen afgestudeerd te zijn als bedrijfskundige. Sinds 2006 maakt Jacob deel uit van de maatschap. In 2010 zetten vader en zoon de koers uit richting het bedrijf dat het nu is, met 250 koeien in de uiterwaarden van de IJssel. Op het ouderlijk bedrijf krijgt hij van zijn vader de ruimte om zijn eigen ideeën in praktijk te brengen. Jacob wordt een natuurinclusieve melkveehouder, die voor het Gelders Landschap, Rijkswaterstaat en andere partners  natuur- en weidevogelgebieden bijhoudt en ontwikkelt.

Niet alleen hosanna

Maar, zegt hij ergens halverwege het interview, “dit is niet alleen maar een hosannaverhaal. Als ik Niels niet had getroffen als bedrijfsleider en compagnon, had ik misschien wel gebruik willen maken van de uitkoopregeling. Het is best wel pittig om deze bedrijfsvoering overeind te houden, in zo'n gebied en in het huidige krachtenveld in de landbouw. Ik moet er vreselijk veel energie in stoppen. Niels is echt een verlengstuk van mij. Hij is iemand die veel werk van mij overneemt en past bij de waarden en normen van ons bedrijf. De twee-eenheid die ik altijd met mijn vader had, heb ik nu weer met Niels."

De cirkel weer rond

Ook zijn zus Jenny is dichtbij de boerderij komen wonen, en verlicht de last op zijn schouders voor een ander deel. Daardoor is de cirkel weer rond. We werken al heel wat jaren met dezelfde werknemers. Door Niels en Jenny is er een nieuwe balans ontstaan. Samen met de werknemers die er soms al vijftien jaar bij betrokken zijn, is er nu een organisatie die de toekomst verder invulling kan geven. Ik ben dan wel degene die zaken in beweging zet, maar zonder al die andere mensen ben ik nergens.” Daardoor is de cirkel weer rond.

Eigen kalveren als begrazers

Door de inzet van eigen ‘dubbeldoel-kalveren’ kon Jacob een volgende stap zetten in het sluiten van de kringloop op het bedrijf. De kalveren die worden geboren, gaan niet langer meer direct door naar kalverhouders om te worden afgemest. "Het vlees ging dan grotendeels naar het buitenland en de mest bleef hier. Daar moest ik wat op vinden. We zetten onze kalveren nu in voor het begrazen van de natuurgebieden. Ze zijn dan niet op een leeftijd van 6 maanden al slachtrijp, maar na 18 tot 24 maanden. Het resultaat is óók wel vlees, maar dan vlees met een toegevoegde waarde aan de omgeving, tijdens hun levensfase.” Het vlees gaat hij onder een eigen merknaam verkopen, als Weideselect rundvlees.

Biologische boer worden

En hij heeft meer plannen die wachten op uitvoering. Jacob: "Ik wil het kunstmestgebruik verder gaan afbouwen. En daarmee lonkt misschien wel het idee om optimaal biologisch bezig te zijn. De ambitie om biologische boer te worden heb ik nooit gehad. Het is meer dat ik allerlei facetten in de landbouw op een natuurlijke wijze benader. Als ik het kunstmestgebruik tot bijna nul kan reduceren, dan ben ik volgens mij bijna biologisch. Maar voor zulke transities moet je eerst de bodem op orde hebben. We hebben de afgelopen jaren geëxperimenteerd met het toepassen van bokashi in de bodem, een natuurlijke bodemverbeteraar. Daardoor is de bodemvruchtbaarheid enorm verbeterd."

Met een schuin oog kijkt Jacob ook naar de melkstroom. "We zitten nu nog in een reguliere melkstroom, maar je kunt niet alles tegelijk aanpakken. Nu de cirkel op ons bedrijf steeds meer rond begint te worden, gaan we zoeken naar een melkstrook die beter past bij de omgevingslandbouw."

Bedrijfsovername succesvol afgerond

Bij al die plannen is ondersteuning op het gebied van bedrijfsovername geen overbodige luxe. "Ik werk al jaren samen met Alfa.  Bij Alfa werken mensen die heel goed zijn in hun vak, zoals Henk de Raad (teamleider agro) en Frank Piek (belastingadviseur). Zij wisten de juiste lijnen te pakken in de verschillende generaties, die van mijn ouders en ik, en dat toch naar een goed einde te brengen. Alle lof voor hen. Wat ik heel mooi vond, is dat we dat niet alleen met Alfa hebben gedaan maar er ook andere adviseurs bij betrokken hebben. Ik vond het klasse van Henk en Frank dat zij hun Alfa-hart aan de kant hebben gezet om toch tot de juiste invulling te komen, die recht doet aan iedereen die deelgenoot was in het proces. Dan ben je tot iets moois in staat. Want het is een gigantisch intensief proces geweest. Het had ook de andere kant op kunnen gaan, gezien de ingewikkelde materie.