Een flexibel testament, wel zo flexibel! Toch?

30 april 2024 | Door:  Joanne Grooten-Mengers

De laatste decennia worden veelal flexibele keuzetestamenten geadviseerd en opgesteld. Met een dergelijk testament kunnen er door de erfgenamen na het overlijden van hun dierbare nog diverse keuzes worden gemaakt voor wat betreft de verdeling van de nalatenschap. Ideaal, omdat niemand bij het opmaken van zijn of haar testament exact weet hoe de situatie is op het moment van overlijden. Ook ten aanzien van de mogelijk verschuldigde erfbelasting kan er bij overlijden naar de meest optimale verdeling worden gezocht.

Het flexibele keuzetestament

Een onderdeel van een flexibel keuzetestament kan zijn dat de langstlevende voor 1% erfgenaam is en de kinderen samen voor 99 procent. Het erfdeel van de langstlevende wordt op 1 procent gezet om erfbelasting te besparen of te starten met een flexibel uitgangspunt. Dit wordt meestal gedaan bij de wat grotere vermogens. Over de erfdelen van de kinderen moet na overlijden van de eerst stervende al erfbelasting betaald worden, maar deze kan door toepassing van een afvullegaat (het optimaal vullen van tariefschijven) worden verminderd. Met het afvullegaat kan de langstlevende de erfdelen naar wens groter of kleiner maken. Wel zo flexibel dus. De langstlevende kan als erfgenaam wel gewoon beschikken over de gehele nalatenschap (verzorgingsgedachte).

Een voorbeeld uit de praktijk

Zonder al te veel op de technische elementen in te gaan en zonder uitputtend te willen zijn, bespreek ik hieronder een voorbeeld uit de dagelijkse praktijk.

Situatie

Man en vrouw zijn in gemeenschap van goederen gehuwd en hebben twee kinderen. Zij hebben ieder een flexibel keuzemenutestament laten opstellen met daarin onder andere opgenomen:

-een erfdeel van 1 procent voor de langstlevende;
-een afvullegaat, waarop een tweetrapsmaking is gevestigd;
-een rente over de overbedelingsschulden van 0 procent;
-erfgenamen mogen een andere rente overeenkomen.

De man overlijdt.

Berekening gezamenlijk vermogen man en vrouw
Bezittingen                                      350.000 euro
Af: schulden                                    100.000 euro -
Gezamenlijk vermogen              250.000 euro

 

Berekening belastbaar bedrag voor de erfbelasting

Man en vrouw zijn in gemeenschap van goederen gehuwd, dus de nalatenschap bedraagt de helft van hun gezamenlijke vermogen.
Nalatenschap                                                                     125.000 euro
Uitvaartkosten                                                                     10.000 euro -
Belastbaar bedrag voor de erfbelasting             115.000 euro

Uitwerking

Met een verdeling 1 procent/99 procent en een rente van 0 procent over de overbedelingsschulden, moeten de twee kinderen ieder 1.000 euro erfbelasting betalen. Dit kan voorkomen worden door de flexibele bepalingen uit het testament optimaal toe te passen. De meest voordelige en optimale benutting van dit testament is om de rente over de overbedelingsschulden op 6 procent samengesteld te zetten. Dit moet worden vastgelegd in een rente-overeenkomst bij de notaris. Daarnaast moet een groot afvullegaat worden gevuld en vastgelegd via de notaris. Hierdoor is er bij het eerste overlijden geen erfbelasting verschuldigd. Door de hoge oprenting kan er ook bij tweede overlijden veel erfbelasting worden bespaard. Het afvullegaat en de mate van ‘opsouperen’ hiervan door de langstlevende, in combinatie met de tweetrapsmaking hierop, moet echter jaarlijks administratief worden bijgehouden.  

De langstlevende in deze casus kon helaas de extra kosten (zowel van de notaris als van de adviseur) niet opbrengen en wilde ook geen extra administratieve lasten hebben. Daarom koos zij er voor om per kind 1.000 euro erfbelasting te betalen. Terwijl de bedoeling van dit testament juist was om zoveel mogelijk keuzes te hebben en belasting te besparen.

Was de verdeling volgens het testament ieder (vrouw en twee kinderen) 1/3 geweest en een rente van 0 procent over de overbedelingsschulden, dan zou er geen erfbelasting verschuldigd zijn. Men liep dan niet tegen de administratieve lasten en extra notaris- en advieskosten aan.

Een wettelijke verdeling (zonder testament) zou, gezien de hoogte van de nalatenschap in deze casus, veel beter hebben uitgepakt, zonder extra kosten en administratieve lasten. En zonder de kosten voor het opstellen van een testament in eerste instantie. Jammer van dit flexibele testament!

Conclusie

Zo blijkt, iedere situatie is uniek en anders. Bij het opmaken van je testament, weet je uiteraard (bijna) nooit hoe de cijfermatige uitwerking hiervan in de toekomst zal zijn. Echter, een inschatting hiervan maken - voorafgaand aan het opstellen of wijzigen van een testament - is zo gek nog niet.

Heb je vragen hierover, wil je een berekening laten maken of heb je verder testamentadvies nodig, dan kun je contact met ons opnemen.