Help, ik heb een FOR! En wat is het eigenlijk?

11 december 2024 | Door:  Martin van den Brink

In mijn jarenlange ervaring als accountant bestond de FOR al, oftewel de Fiscale Oudedags Reserve. Bijna iedere ondernemer voor de Inkomstenbelasting heeft een FOR. Maar waarom eigenlijk? Wat doe je ermee? En wat zijn de gevolgen daarvan?

Vanaf 1 januari 2023 is het niet meer mogelijk om te doteren aan de FOR, maar wat was de FOR?

De FOR was gewoon een aftrekpost waarvan je elk jaar kon besluiten om deze wel of niet te gebruiken. De hoogte van de winst van je bedrijf bepaalt de hoogte van de FOR-dotatie. In 2022 was de FOR-dotatie 9,44% van je winst met een maximum van € 9.632. Alleen ondernemers die nog niet de AOW-leeftijd hebben bereikt, een ondernemingsvermogen hadden dat hoger is dan de reeds opgebouwde FOR-stand en die minimaal 1225 uur per jaar werken in de onderneming konden tot en met 2022 aan de FOR. Deze aftrekpost levert in de toekomst een belastingclaim op.

Nu er vanaf 2023 niet meer gedoteerd kan worden, is het belangrijk om vast te stellen hoe hoog je FOR eigenlijk precies is, want daarover zal je ooit belasting moeten gaan betalen. Hoeveel belasting en wanneer heb je voor een deel zelf in de hand.

Wat is je FOR-stand op dit moment?

In je ingediende belastingaangifte kan je nagaan of en voor welk bedrag gedoteerd is aan de FOR en kan je ook zien wat je stand op dit moment is. Let op: vooral als je al vele jaren ondernemer bent en je verschillende adviseurs hebt gehad, gebeurt het weleens dat de FOR-stand in de laatste belastingaangifte niet altijd de werkelijke stand is. Om 100% zekerheid te krijgen over de juistheid van deze stand, zou je in overleg met je aaff-adviseur. een bevestiging van de FOR-stand kunnen verkrijgen bij de belastingdienst. Ik heb dit voor mijn klanten gedaan met een FOR-stand zodat er achteraf geen discussie kan ontstaan met de belastingdienst hierover. Als ondernemer weet je waar je aan toe bent en kan je geld reserveren om te belastingclaim te betalen.

Slim de FOR-stand gedeeltelijk afbouwen!

In bepaalde gevallen neemt de FOR af of wordt deze opgeheven. Deze afname verhoogd op dat moment je winst, waardoor je meer belasting moet gaan betalen.

• Je koopt een lijfrente voor een inkomensvoorziening en je vermeldt in je aangifte de afname van de oudedagsreserve voor hetzelfde bedrag.
• Bij je overlijden (of je partner zet de onderneming voort en neemt de FOR over)
• Het bedrag van de FOR is hoger dan het ondernemingsvermogen, terwijl zich daarbij 1 van de volgende situaties voordoet:
  • Je staakt de onderneming geheel of gedeeltelijk.
  • Je hebt op 1 januari van het kalenderjaar de AOW-leeftijd bereikt.
  • Je voldoet dit kalenderjaar en het vorige kalenderjaar niet aan het urencriterium.

Een afname of opheffing van je oudedagsreserve betekent in principe dat je een hogere winst hebt. Als je dit combineert met een lijfrentestorting, dan hoeft je belastbare inkomen daardoor niet te stijgen, omdat de lijfrente aftrekbaar is.

Deels kan je dus zelf de afname of vrijval van de FOR beïnvloeden. Dit is het makkelijkst bij ondernemers die niet meer voldoen aan het urencriterium dus geen recht meer hebben op de zelfstandigenaftrek. Wellicht is het mogelijk om je ondernemingsvermogen te laten dalen door extra privé-opnamen te doen. Als het ondernemingsvermogen lager is dan de opgebouwde FOR, valt in dat geval een deel van de FOR vrij en neemt deze daardoor af tot het nieuwe ondernemingsvermogen. Het meest gunstig is natuurlijk om de FOR (gedeeltelijk) te laten afnemen in die situatie dat het maximaal belast is tegen ± 18-19% (tarief box 1 AOW-gerechtigden in 2024-2025). Zo heb ik bij een aantal klanten de FOR in een paar jaar laten vrijvallen waarbij er telkens maar maximaal ± 20% inkomstenbelasting werd betaald. Dit is vooral toepasbaar in de situaties waarbij de ondernemer op een laag pitje doorgaat met zijn onderneming, de winst elk jaar beperkt is en het ondernemingsvermogen vrij makkelijk verlaagd kan worden door privé-opnamen in geld.

Vrijval FOR is enige stakingswinst?

Het is vaak niet nodig om de FOR gefaseerd vrij te laten vallen tot € 0. Als je je onderneming staakt (stopt), dan kan er sprake zijn van stakingswinst, dat is de winst die ontstaat bij het staken van je onderneming. Denk hierbij aan het verkopen van activa waarbij een boekwinst ontstaat. Deze boekwinst kan ook ontstaan bij overdracht van activa, bijvoorbeeld de zakelijke auto aan jezelf in privé. Deze stakingswinst kan je verlagen met de stakingsaftrek die maximaal € 3.630 per ondernemer is. Verwacht je geen boekwinsten en ook geen andere stakingswinsten (bijvoorbeeld bij verkoop van je onderneming aan een ander), dan kan je stakingsaftrek ook inzetten om het laatste stukje van de FOR onbelast te laten afnemen tot € 0. Daarom adviseer ik vaak om de FOR niet verder te laten afnemen dan die € 3.630, zodat je de stakingsaftrek niet onbenut laat.

Effect op toeslagen

Heb je recht op allerlei toeslagen, zoals zorgtoeslag, kindgebonden budget, kinderopvangtoeslag en/of huurtoeslag? Dan vallen deze toeslagen lager uit door vrijval van de FOR. Goed om hier rekening mee te houden.

Conclusie en aanbevelingen

• Wees ervan bewust dat een FOR-stand een belastingschuld op termijn is. Probeer bevestiging van de FOR-stand te krijgen bij de belastingdienst. Overleg dit altijd met je adviseur.
• Tussentijds FOR afbouwen kan door lijfrentepremie te storten
• Tussentijds FOR afbouwen in een paar jaar tijd door je ondernemingsvermogen telkens iets te verlagen, kan veel belasting besparen.
• Voor meer achtergronden over de FOR, kijk op de site van de belastingdienst