Bedrijfsopvolgingsregelingen aangepast. Haast maken of wachten?

24 oktober 2023 | Door:  Dick Leeuw

De vrijstelling schenk- en erfbelasting wordt minder ruim en meer gericht op reële bedrijfsopvolgingen. Kijk daarom of het nodig is om je bedrijfsopvolging in 2023 of later uit te voeren. Verhuurd vastgoed en keuzevermogen vallen straks buiten de vrijstelling, dat maakt de overdracht duurder. Aan de andere kant worden de lastige voorwaarden ook soepeler gemaakt. Wat komt er de komende jaren af op bedrijfsoverdragers en bedrijfsopvolgers en wat voor acties zijn er mogelijk?

Nu al wijziging voor dga’s

Op 18 augustus 2023 is er een belangrijk arrest gewezen door de Hoge Raad.  In dit arrest is uitgemaakt dat bij vermogen in de bv ook gekeken dient te worden of het vermogen in onderneming wordt gebruikt. Anders dan bij een vof of eenmanszaak behoort een eerder in de onderneming gebruikt pand, dat nu wordt verhuurd niet meer tot het ondernemingsvermogen. Er kan nog wel sprake zijn van ondernemingsvermogen als er sprake is van een onderneming die zich juist bezighoudt met verhuur en aanvullende dienstverlening. In de praktijk leiden deze situaties tot veel discussies en procedures. Door de voorgestelde wijzigingen in het Belastingplan 2024 geldt deze beperking niet alleen meer voor dga’s.

Belastingplan 2024

De bedrijfsopvolgingsregeling voor schenk- en erfbelasting is bedoeld om te voorkomen dat de voortzetting van het bedrijf moeilijker of zelfs onmogelijk wordt door het betalen van schenk- of erfbelasting. Het kabinet maakt in het Belastingplan 2024 werk van de wijzigingen in de bedrijfsopvolgingsregelingen.  Er wordt een lijst met diverse maatregelen voorgesteld. Belangrijk is dat de aanpassingen in etappes worden ingevoerd. Een deel gaat in op 1 januari 2024, een ander deel in de jaren daarna.

Aanpassing berekening vrijstelling

De berekening van de vrijstelling van 1.205.871 euro (bedrag 2023) wordt anders.

• Het bedrag waarover de voorwaardelijke vrijstelling van 100 procent wordt verleend gaat omhoog naar 1.500.000 euro.
• Boven deze waarde van de onderneming wordt de vrijstelling verlaagd naar 75 procent. Dat percentage is nu en in 2024 nog 83 procent.

Het verschil tussen de goingconcernwaarde en de liquidatiewaarde blijft voor 100 procent vrijgesteld van schenk- en erfbelasting.

Omdat deze verandering pas op 1 januari 2025 ingaat, geldt dat nog niet voor bedrijfsoverdrachten in 2023 en 2024. Afhankelijk van de waarde van jouw onderneming is het voordelig om in 2023 of 2024 over te dragen of juist te wachten tot 2025. 

Verhuur van onroerende zaken is beleggen

Onroerende zaken die worden verhuurd aan derden (of daarvoor zijn bestemd) worden standaard als beleggingsvermogen gelabeld. Beleggingsvermogen doet niet mee voor de BOR. De maatregel gaat in op 1 januari 2024. Dit is een belangrijk aandachtspunt voor verhuurde panden.

De regel dat verhuurd vastgoed gaat gelden als beleggingsvermogen wordt ook ingevoerd voor de doorschuivingsregeling van aanmerkelijkbelangaandelen. Ook deze aanpassing gaat gelijk al in op 1 januari 2024.

Keuzevermogen niet meer volledig vrijgesteld

Ondernemingsvermogen dat gemengd wordt gebruikt (‘keuzevermogen’) valt alleen nog onder de BOR voor het zakelijk gedeelte. De ondergrens wordt 100.000 euro aan waarde per bedrijfsmiddel op het moment van schenking of vererving, en alleen bij een privégebruik van 10 procent of meer. Dit kan aan de orde zijn bij (bijvoorbeeld) een woonwinkelpand. Deze maatregel gaat in op 1 januari 2025. Deze aanpassing kan aanleiding zijn om een bedrijfsoverdracht te vervroegen.

Dienstbetrekkingeis vervalt

De dienstbetrekkingsvoorwaarde voor de doorschuivingsregeling van aanmerkelijkbelangaandelen wordt dan afgeschaft. Het is straks dus niet meer nodig dat de opvolger ten minste 36 maanden in dienstbetrekking was bij de bv. De verandering gaat in op 1 januari 2025. Dit maakt het eenvoudiger voor een dga om de onderneming over te dragen. De 36-maandentermijn voor de overdracht van een vennootschap onder firma of eenmanszaak blijft bestaan.

Invoering minimale leeftijd

Voor de bedrijfsopvolgingsregelingen gaat bij schenking (niet: bij vererving) gelden dat de opvolger minimaal 21 jaar moet zijn. Wil je de onderneming schenken aan personen die deze leeftijd nog niet hebben bereikt in 2025, dan is het te overwegen de schenking te vervroegen.

Doelmatigheidsmarge afgeschaft

De 5 procent-regeling, waardoor beleggingsvermogen tot 5 procent van de waarde van de onderneming onder de bedrijfsopvolgingsregeling meegaat, wordt afgeschaft.  De aanpassing geldt vanaf 1 januari 2025. Bij een hoog ondernemingsvermogen kan een deel van het beleggingsvermogen nu nog onder de vrijstelling vallen. Deze regeling geldt alleen voor dga’s. Deze aanpassing wordt ook doorgevoerd voor de doorschuivingsregeling van aanmerkelijkbelangaandelen. Door de afschaffing verdwijnt het verschil tussen de ondernemingsvormen. Deze aanpassing zou een reden voor het vervroegen van de overdracht aan de aandelen in de bv kunnen zijn.

Antimisbruikwetgeving

• Schenken en terugkopen(dubbel-boffen): In de praktijk wordt gebruik gemaakt van de regeling door het bedrijf eerst te schenken en vervolgens terug te kopen. Op deze manier wordt er niet ondernemingsvermogen overgeheveld met de bedrijfsopvolgingsregeling. Vervolgens wordt dan nogmaals de onderneming geschonken, waardoor tweemaal van de regeling gebruik wordt gemaakt. Het is bedoeling deze praktijk te stoppen door antimisbruikwetgeving. Hoe deze wetsaanpassing eruit gaat zien is nog niet bekend. Het is de bedoeling dat de regeling wordt ingevoerd per 1 januari 2026. Er zijn geen aanwijzingen dat de aanpassing ook de vrijstelling gaat beperken als een onderneming in meerdere stappen wordt overgedragen.
• Rollator-opvolging. Door op latere leeftijd toe te treden tot een onderneming of aandelen in een onderneming te kopen wordt niet-ondernemingsvermogen omgezet in ondernemingsvermogen. Hierdoor kan de bedrijfsopvolgingsfaciliteit worden gebuikt. Het is de intentie dat in nieuwe wetgeving wordt vastgelegd dat de onderneming in deze gevallen langer dan 5 jaar in het bezit moet zijn voordat de onderneming met toepassing van de bedrijfsopvolgingsfaciliteit kan worden geschonken. Er zal vermoedelijk worden aangesloten bij de AOW-leeftijd. Ben je geruime tijd na de AOW-leeftijd ondernemer geworden (of heb je aandelen gekocht) en wil je op korte termijn jouw onderneming overdragen?  Het is dan te overwegen dit voor 1 januari 2026 te doen als je nu voldoet aan de vijfjaarseis. Er bestaat een mogelijkheid dat je na deze datum langer moet wachten voordat de vrijstelling kan worden gebruikt.
• Alleen “normale” aandelen komen straks nog in aanmerking.  De regelingen wordt beperkt tot reguliere aandelen met een minimaal belang van 5% in het geplaatste kapitaal. Deze regeling moet ingaan per 1 januari 2026. In specifieke situaties kan deze voorgenomen wijziging aanleiding geven tot een versnelling van je bedrijfsoverdracht.

Versoepeling bezits- en voortzettingseis

Om gebruik te kunnen maken van de vrijstelling voor de schenkbelasting moet worden voldaan aan de bezitseis. Voor schenkingen bedraagt deze vijf jaar en bij overlijden één jaar. De vrijstelling is pas definitief als de onderneming vijf jaar wordt voortgezet en bij een bv de aandelen ook gedurende die periode worden aangehouden. In sommige gevallen, bijvoorbeeld faillissement kan niet altijd aan alle voorwaarden worden voldaan.  Het kabinet gaat onderzoeken hoe de verkorting van de vijfjaarstermijn het beste vormgegeven kan worden. Eventuele wijzigingen zijn pas vanaf 2026 te verwachten. Anticiperen op een aanpassing is daarom nu nog niet mogelijk.

Conclusie

De bedrijfsopvolgingsregeling voor schenk- en erfbelasting (BOR) blijft gelukkig bestaan, maar er wordt wel aan de knoppen gedraaid. De vrijstelling wordt vanaf 2025 minder ruim voor ondernemingen die meer waard zijn dan 1,9 miljoen. Je kunt hier nog op voorsorteren tot en met 2024. Verschillende knelpunten binnen de bedrijfsopvolgingsregeling worden opgelost en dat is goed. De pijn zit met name bij het verhuurd vastgoed (vanaf 2024) en keuzevermogen (vanaf 2025) dat uit de vrijstelling wordt gehaald. Dat heeft voor veel ondernemers gevolgen. Gezien de voorgestelde wijzigingen, kan het zin hebben om de bedrijfsoverdracht te versnellen of juist hiermee te wachten. Laat je hierover vooraf goed adviseren

Wil je meer weten over dit onderwerp? Neem dan contact op met je Alfa-adviseur.