Denk vooruit bij veranderingen in bedrijfsopvolgingsregelingen

20 september 2023 | Door:  Arne de Beer

De vrijstelling schenk- en erfbelasting wordt minder ruim en meer gericht op reële bedrijfsopvolgingen. Kijk daarom of het nodig is om je bedrijfsopvolging in 2023 of 2024 uit te voeren. Verhuurd vastgoed en keuzevermogen vallen straks buiten de vrijstelling, dat doet pijn. Aan de andere kant worden de lastige voorwaarden ook soepeler gemaakt. Wat komt er de komende jaren af op bedrijfsoverdragers en bedrijfsopvolgers en wat voor acties zijn er mogelijk?

Dit artikel is op 30 oktober geupdatët. De aanpassingen van de oorspronkelijke plannen door de Tweede KAmer zijn in het artikel verwerkt. 

Belastingplan 2024

De bedrijfsopvolgingsregeling voor schenk- en erfbelasting is bedoeld om te voorkomen dat de voortzetting van het bedrijf moeilijker of zelfs onmogelijk wordt door het betalen van schenk- of erfbelasting. Het kabinet maakt in het Belastingplan 2024 werk van de wijzigingen in de bedrijfsopvolgingsregelingen.  Er wordt een lijst van zes maatregelen voorgesteld. Belangrijk is dat de aanpassingen in etappes worden ingevoerd. Een deel gaat in op 1 januari 2024, een ander deel in de jaren daarna.

Wat er niet verandert

Het verschil tussen de goingconcernwaarde en de liquidatiewaarde blijft voor 100 procent vrijgesteld van schenk- en erfbelasting. Deze vrijstelling is belangrijk voor ondernemingen met een lage rentabiliteit, zoals veel voorkomt in de landbouw. Hiermee wordt recht gedaan aan de reden waarvoor de vrijstelling ooit in het verleden is ingevoerd. Voor melkveehouders, akkerbouwers en anderen is dat dus goed nieuws.   

Veranderingen voor bedrijfsopvolgingen in de inkomstenbelasting én bv’s

De berekening van de vrijstelling van 1.205.871 euro (bedrag 2023) wordt anders.

• Het bedrag waarover 100 procent wordt verleend gaat omhoog naar 1.500.000 euro.
• Boven deze waarde van de onderneming wordt de vrijstelling 75 procent. Dat percentage is nu en in 2024 nog 83 procent. De 83-procentvrijstelling zou eerst worden verlaagd tot 70 procent, maar de Tweede Kamer vond dat familiebedrijven hierdoor te hard werden geraakt. 

Omdat deze verandering pas op 1 januari 2025 ingaat, geldt dat nog niet voor bedrijfsoverdrachten in 2023 en 2024. Komt de waarde van een door jou over te dragen onderneming uit boven de grens van ruim 1,2 miljoen euro? Je hebt nog de rest van 2023 en heel 2024 de tijd voor een bedrijfsoverdracht waarbij je de 83 procent-vrijstelling kunt benutten.

Een volgende verandering is dat er een grens wordt getrokken binnen het vermogen van de onderneming dat nu nog onder de BOR valt. Het gaat om twee situaties:

1. Onroerende zaken die worden verhuurd aan derden (of daarvoor zijn bestemd) worden standaard als beleggingsvermogen gelabeld. Beleggingsvermogen doet niet mee voor de BOR. De maatregel gaat in op 1 januari 2024. Dit is een belangrijk aandachtspunt voor alle verhuurde panden, maar (in de landbouw) ook voor gronden die langdurig zijn verpacht, verhuurde ondergrond van zonnepanelen en ondergrond van windmolens (waarop bijvoorbeeld een opstalrecht is verleend). Voor de landbouw geldt dat de kortdurende schriftelijke teeltpachtovereenkomsten vanwege vruchtwisseling niet als verhuur worden gezien. Dit geldt ook als de teeltpachtovereenkomst niet naar de Grondkamer is gestuurd.

Er is nog een aandachtspunt. Bij bedrijfsopvolgingen vanuit de bv valt verhuurd vastgoed volgens de rechter nu al niet meer onder de BOR. Voor bedrijfsopvolgingen vanuit een bv is voorsorteren op de maatregel met een bedrijfsoverdracht vóór 1 januari 2024 daarom meestal niet mogelijk.

2. Ondernemingsvermogen dat gemengd wordt gebruikt (‘keuzevermogen’) valt alleen nog onder de BOR voor het zakelijk gedeelte. De ondergrens wordt 100.000 euro aan waarde per bedrijfsmiddel op het moment van schenking of vererving, en alleen bij een privégebruik van 10 procent of meer. Dit kan aan de orde zijn bij (bijvoorbeeld) een agrarische bedrijfswoning die nog op de ondernemingsbalans staat. Deze maatregel gaat in op 1 januari 2025.

Veranderingen voor bedrijfsopvolgingen alleen bij bv’s

Een paar veranderingen zijn alleen belangrijk voor bedrijfsopvolgingen met een onderneming in de bv. De bedrijfsopvolgingsregeling geldt dan voor de schenking van de aandelen in de bv, daarnaast is er een doorschuifregeling voor de aanmerkelijkbelangclaim op het aandelenpakket. Dit zijn de wijzigingen:

• De regel dat verhuurd vastgoed gaat gelden als beleggingsvermogen wordt ook ingevoerd voor de doorschuivingsregeling van aanmerkelijkbelangaandelen. Deze aanpassing gaat gelijk al in op 1 januari 2024.
• De 5 procent-regeling, waardoor beleggingsvermogen tot 5 procent van de waarde van de onderneming onder de bedrijfsopvolgingsregeling meegaat, wordt afgeschaft. De aanpassing geldt vanaf 1 januari 2025. Deze aanpassing wordt ook doorgevoerd voor de doorschuivingsregeling van aanmerkelijkbelangaandelen.   
• Voor de bedrijfsopvolgingsregelingen gaat bij schenking (niet: bij vererving) gelden dat de opvolger minimaal 21 jaar moet zijn. De dienstbetrekkingsvoorwaarde voor de doorschuivingsregeling van aanmerkelijkbelangaandelen wordt dan afgeschaft. Het is straks dus niet meer nodig dat de opvolger ten minste 36 maanden in dienstbetrekking was bij de bv. De verandering gaat in op 1 januari 2025.

Conclusie

De bedrijfsopvolgingsregeling voor schenk- en erfbelasting (BOR) blijft gelukkig bestaan, maar er wordt wel aan de knoppen gedraaid. De vrijstelling wordt vanaf 2025 minder ruim voor ondernemingen die meer waard zijn dan 1,5 miljoen. De Tweede Kamer heeft de scherpe kantjes van de maatregel afgehaald door het percentage niet verder te verlagen dan tot 75 procent. Je kunt nog voorsorteren op de versoberingen door het bedrijf over te dragen in 2023 of 2024. Verschillende knelpunten binnen de bedrijfsopvolgingsregeling worden opgelost en dat is goed. De pijn zit bij het verhuurd vastgoed (vanaf 2024) en keuzevermogen (vanaf 2025) dat uit de vrijstelling wordt gehaald. Dat heeft voor veel ondernemers gevolgen. Laat je daarom adviseren over de mogelijkheden om nadeel hiervan te voorkomen.

Wil je meer weten over dit onderwerp? Neem dan contact op met je Alfa-adviseur.