Legalisatie PAS-melders is een langdurige puzzel

8 december 2021 | Door:  Bert Lowijs

In een brief aan de Tweede Kamer medio november, presenteerde demissionair landbouwminister Carola Schouten onder andere het legalisatieprogramma PAS-meldingen. Dit is deel 2 van het tweeluik van Alfa Accountants & Adviseurs. Hoe wil de minister de PAS-melders legaliseren?

In een uitgebreide Kamerbrief van 9 kantjes met maar liefst 10 bijlagen gaat Schouten uitgebreid in hoe de stikstofcrisis volgens haar door het volgende kabinet aangepakt moet worden (daarover later meer in de Alfa-reeks over stikstof). Een van die bijlagen betreft het zogenoemde legalisatieprogramma PAS-melders. Het eerste deel van het tweeluik ging over de vraag hoe de demissionaire LNV-minister stikstofruimte vrij wil maken om de 2436 PAS-melders te legaliseren. Hier gaat het over de legalisatieprocedure: wat gebeurt er precies met de PAS-melding die je hebt gedaan?

Stapsgewijs naar legalisatie

Bijgaand schema laat de routing duidelijk zien, waarbij het bevoegd gezag de provincie is.

Schema proces legalisering PAS-meldingen: klik op de afbeelding voor een grotere weergave.

Stap 1: Is de melding compleet?                                                                                                                       

Het kan zijn dat de provincie vraagt om aanvullende informatie.

Stap 2: Voldoet de melding aan de gestelde voorwaarden?   

Het gaat hier om 7 voorwaarden, zoals bijvoorbeeld de vraag of het project waarvoor destijds de PAS-melding is gedaan of volledig is gerealiseerd, of tenminste een begin heeft gemaakt met de realisatie (denk aan bouw stal, installatie). Of dat er nog niet is begonnen, maar al wel wat wordt genoemd ‘onomkeerbare en significante investeringsverplichtingen’ zijn aangegaan.

Stap 3: Zijn de ingevoerde gegevens nog juist?

Hier wordt naar diverse zaken gekeken. Bijvoorbeeld of de gerealiseerde activiteit overeenkomt met de oorspronkelijk gemelde activiteit. Als de stal 1 meter langer is geworden maar er verder geen extra dieren worden gehouden is dat geen probleem. Maar stel dat er twee stallen in plaats van één stal zijn gebouwd, dan krijgt alleen de gemelde stal een Natura 2000-vergunning of een  omgevingsvergunning via het legalisatiestraject. Ook wordt gecontroleerd of de depositie bij melding tussen de 0,05 – 1 mol/ha/jaar was.  

Stap 4: Is intern salderen mogelijk?

Als de melding voldoet kijkt de provincie of intern salderen mogelijk is. Intern salderen betekent dat als een (agrarisch) bedrijf zodanig wordt aangepast dat er niet méér stikstofdepositie is. Dit kan bijvoorbeeld door in emissiearme technieken te installeren. Die investering is echter riskant geworden naar aanleiding van de uitspraak van de Voorzieningenrechter van de rechtbank Noord-Nederland op vrijdag 12 maart. Advies van Alfa is om heldere afspraken te maken met de aannemer en leverancier. Waarbij duidelijk moet zijn wie het risico draagt als het emissiearm huisvestingssysteem uiteindelijk niet mag worden toegepast. Als dit risico bij jou als  ondernemer komt te liggen, dan is het advies van Alfa om te wachten met de investering tot het moment dat in hoger beroep duidelijkheid is verkregen.

Als er sprake is van intern salderen, dan ben je niet vergunningplichtig. Je krijgt dan zoals dat heet  een ‘bestuurlijk rechtsoordeel’. Maar om meer rechtszekerheid te krijgen, wordt geadviseerd een vergunningaanvraag indienen om daarmee van de provincie een ‘positieve afwijzing’ op de vergunningaanvraag te krijgen. Let op: daar kan wel weer bezwaar en beroep tegen worden aangetekend.

Stap 5: meer stikstofruimte nodig?

Als intern salderen geen soelaas biedt, dan is er stikstofruimte nodig om een vergunning te verlenen. En dan begint een ingewikkelde puzzel. Want de stikstofruimte uit de in deel 1 genoemde bronmaatregelen (Subsidieregeling sanering varkenshouderijen; Srv / opkoop piekbelasters rond N2000-gebieden; MGO / Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties; Lbv) komt niet in een keer beschikbaar.

Als er stikstofruimte beschikbaar komt dan krijgt de PAS-melder een seintje van de provincie dat de vergunningaanvraag ingediend kan worden.  Maar wie is er nu het eerste aan de beurt in dit legalisatieproces? Hoofdlijn is dat de provincie de vergunningen legaliseert op volgorde van binnenkomst. Maar de PAS-melders met een handhavingsverzoek voor 1 mei 2021 (bijvoorbeeld rechtszaken aangespannen door natuur- of milieuorganisaties) krijgen voorrang: dat worden geprioriteerde meldingen genoemd.

ADC-toets: uitzondering op de regel

De overheid sorteert al een beetje voor op de situatie dat er in bepaalde provincies te weinig stikstofruimte beschikbaar komt uit bronmaatregelen. Bijvoorbeeld in Noord en Zuid Holland, waar de depositie in de duingebieden deels afkomstig is van zee. Of in een provincie als Noord Brabant waar de veedichtheid en dus de mogelijkheid tot uitkoop van boeren geringer is. De bedoeling is dan dat wat wordt genoemd de ADC-toets voor vergunningverlening wordt toegepast. Dat wil zeggen dat toestemming kan worden verleend voor gemelde projecten die wel leiden tot aantasting van de natuurlijke kenmerken van de betrokken Natura 2000-gebieden, maar die een dwingende reden van groot openbaar belang (D) dienen waarvoor geen voor de natuur minder schadelijk alternatief (A) beschikbaar is, en wanneer de schade wordt gecompenseerd (C). Deze uitzondering op de basisregel dat legalisatie alleen mogelijk is nadat er stikstof vrijkomt uit een van de bronmaatregelen moet nog wel worden voorgelegd aan de Europese Commissie.

Meer info

Wil je meer weten over het legaliseren van PAS melders? Neem dan met ons contact op, met ruim 30 kantoren zijn we overal dichtbij. Wil je meer lezen over het stikstofdossier kijk dan op Alfa stikstof.