Liquiditeit en continuïteit op de lange termijn in de melkveehouderij

16 oktober 2024 | Door:  Peter Rondeel

De melkveehouderij in Nederland is volop in beweging – en dat ervaren we elke dag. Wet- en regelgeving, politiek (landelijk en Europees), stikstof, broeikasgassen, een veranderend klimaat; allemaal uitdagingen waar de melkveehouderij mee te maken heeft. Na diverse jaren in het verleden met veel stabielere financiële resultaten kenmerken de jaren 2022 en 2023 zich door extremen, waardoor we hogere pieken en diepere dalen zien. Wat dat betreft is het jaar 2024 niet veel anders. En dan bedoelen we niet alleen het weer!

Na de forse daling van de melkprijs in 2023 zien we in 2024 het omgekeerde gebeuren. De verwachting is dat de melkprijs in het laatste kwartaal van 2024 weer richting het historisch hoge prijsniveau van 2022 gaat. Wat de noteringen in de zuivelmarkt en de melkprijzen op de spotmarkt betreft, staan de seinen op groen. Het aanbod aan melk daalt, mede ook door blauwtong, wat op veel bedrijven voor een forse daling van de melkproductie zorgt. Veel zuivelfabrieken zetten alles op alles om hun fabriek vol met melk te krijgen. Het is namelijk duurder om een melkfabriek stil te leggen dan dat er dure melk door de fabriek wordt gepompt.

Grafiek 1: ontwikkeling melkprijs (bron: www.frieslandcampina.com)

Het zijn echter niet alleen maar goede berichten. Na ook historisch lage rentetarieven zien we het laatste jaar dat de rentepercentages fors gestegen zijn. Verdriedubbeling van de rente is niet onbekend. De verwachting is dat de rente de komende periode stabiliseert tussen 4 à 5 procent.

Daarnaast zijn de mestafzetkosten fors gestegen. We zien dit duidelijk terugkomen in de verschillende BAS Melkvee Plus-rapporten; de kosten zijn meer dan verdubbeld tot en met het tweede kwartaal van 2024. Onder andere de afbouw van derogatie, bufferstroken en ook het zeer natte voorjaar, waardoor niet alle plaatsingsruimte bij akkerbouwers benut is, zijn hier de oorzaak van. Het is de verwachting dat de kosten voor het afvoeren van een m3 rundveemest verder oplopen.

Wat betekent dit voor de liquiditeit en continuïteit van de melkveebedrijven? Lees het artikel voor de liquiditeitsontwikkeling op de korte termijn.

Liquiditeitsontwikkeling op langere termijn

Voor de liquiditeit op de langere termijn – en daarmee ook voor de continuïteit van het melkveebedrijf – is het belangrijk om een duidelijk plan te hebben voor de toekomst, met het daarbij behorende stappenplan. Dit betekent dat er een heldere missie en visie moeten zijn.

Missie
Waar sta je op dit moment? Met het melkveebedrijf maar ook privé? Waar ben je je bedrijf ooit voor begonnen? In de theorie wordt dit omschreven als een missie formuleren. Een missie beschrijft het doel en de kernwaarden van je bedrijf. Het geeft aan waarom je bedrijf bestaat en wat je ermee wilt bereiken op de lange termijn. Een goede missie is inspirerend en geeft richting aan de dagelijkse activiteiten en beslissingen binnen je bedrijf. Een voorbeeld van een missie van een melkveebedrijf:

“Onze missie is om hoogwaardige, duurzame en gezonde melkproducten te produceren, waarbij we zorgdragen voor onze dieren, het milieu en de gemeenschap.”

Visie
Wat zijn je ambities, wat wil je (nog) bereiken? Wat is je droom? Wat geeft je energie en waar word je enthousiast van? De antwoorden op deze vragen helpen je bij het formuleren van een visie. Een visie is doorgaans ambitieus en richt zich op de impact die je met je bedrijf wilt maken op de wereld. Een voorbeeld van een visie van een melkveebedrijf:

“Wij zien een toekomst waarin ons melkveebedrijf een voorbeeld is van duurzaamheid en innovatie. We willen een leidende rol spelen in de transitie naar een circulaire landbouw, waarbij we gebruikmaken van de nieuwste technologieën en methoden om onze ecologische voetafdruk te minimaliseren en de gezondheid en het welzijn van onze dieren te waarborgen.”

Plan van aanpak

Uiteindelijk gaat het erom hoe je dit gaat realiseren. Oftewel, dit vraagt om een plan van aanpak. Het omvat de acties en middelen die nodig zijn om de missie en visie van je melkveebedrijf te realiseren. Een goede strategie is gebaseerd op een grondige analyse van de interne en externe omgeving en richt zich op het benutten van kansen en het minimaliseren van risico’s. De strategie is ook uitvoerbaar en de te nemen stappen zijn logisch.

Voorbeelden strategie
Voorbeelden van een strategie van een melkveebedrijf:

• Circulaire landbouw
  Implementeren van circulaire landbouwpraktijken, zoals het hergebruik van mest en het verminderen van afval.
   
• Hernieuwbare energie
  Investeren in zonnepanelen en biogasinstallaties om energiekosten te verlagen en de ecologische voetafdruk te verminderen.
   
• Gezonde leefomgeving
  Zorgen voor een comfortabele en gezonde leefomgeving voor de koeien, inclusief ruime stallen en toegang tot weidegang.
   
• Innovatie en technologie
  Gebruikmaken van robotisering om de efficiëntie en productiviteit te verhogen.
   
• Data-analyse
  Toepassen van data-analyse om de bedrijfsprocessen te optimaliseren en kosten te verlagen.

In de melkveehouderij is het formuleren van een missie, visie en strategie wat minder gemeengoed dan in het midden- en kleinbedrijf, waar een ondernemingsplan met een duidelijke missie, visie en strategie meer standaard wordt opgesteld. Een reden waarom dit minder gebeurt in de melkveehouderij is het feit dat de afzet van melk via de zuivelafnemer geregeld is. Maar het belang van een duidelijk plan is er zeker niet minder om in een sector die volop in beweging is.

Koers houden

Zet een duidelijke stip op de horizon: waar wil ik met mijn bedrijf naartoe? Dit zal voor elk bedrijf anders zijn, afhankelijk van de locatie, je leeftijd en of je wel of geen opvolger hebt. Natuurlijk is dit plan niet in beton gegoten; omstandigheden kunnen je dwingen om andere keuzes te maken. Ook kan er van alles op je pad komen, waardoor de weg naar de stip op de horizon geen rechte lijn is. Maar door wel een duidelijke stip op de horizon te zetten en deze scherp in het vizier te blijven houden, zul je meer in lijn daarmee gaan handelen. Dit zorgt voor discipline op de korte en lange termijn, met een duidelijke vertaalslag naar je dagelijkse bedrijfsvoering.