‘Stikstofbeleid te simpel en te kort door de bocht’ - Podcast

16 mei 2023 | Door:  Hans de Bie

“Bij de stikstofaanpak gebruiken we ons gezonde verstand niet meer. Door de juridisering slaan we alles plat tot generiek beleid. Terwijl we als commissie Remkes al in 2020 adviseerden: ga nou meten!” Dat zegt onafhankelijk wetenschapper Martin Scholten in de Alfa stikstofpodcast. Hij leidt de meetpilot rondom het Groningse Natura 2000-gebied Lieftinghsbroek.

Scholten maakte deel uit van de commissie Remkes die destijds het kabinet adviseerde de stikstofconcentratie en -depositie te meten. In plaats van zich alleen te baseren op het rekenprogramma Aerius en de Kritische Depositie Waarden (KDW’s). De gebiedscommissie rondom Liefstinghsbroek heeft dat advies ter harte genomen en is gestart met de belangwekkende meetpilot ‘Maatwerk met meetwerk’. Daarin wordt samengewerkt met gerenommeerde onderzoeksinstituten als TNO, RIVM, Wageningen Livestock Research, UvA (Universiteit van Amsterdam) en het consortium OnePlanet. “Modellen en berekeningen zijn een hulpmiddel om een eerste generieke beeld te krijgen. Maar voordat je kosten gaat maken, je grote inspanningen gaat doen, is het belangrijk dat je meer inzicht krijgt in wat in jouw gebied precies aan de hand is. En hoe je daar zinvol, kosteneffectief en op een verstandige manier doelgericht en doeltreffend mee aan de slag kunt. Alleen zo krijg je ook een goed draagvlak.”

Meten is weten

In een straal van 3 kilometer rondom Liefstinghsbroek staan twaalf meetsensoren die 24/7 de stikstofconcentratie meten. Naast elke sensor staat ook een opstelling met het LAN-meetbuisje van het RIVM. Die meet een maandgemiddelde van de stikstofconcentratie. Verder wordt gebruik gemaakt van data van het geavanceerde meetstation van het RIVM in het nabijgelegen Valthermond. In de straal van 3 kilometer rond Liefstinghsbroek houden veertig boeren met een registratie-app hun stikstofgevoelige activiteiten bij. Bijvoorbeeld het mixen van de mestkelder of mest uitrijden. Die data worden gekoppeld aan de concentratiemetingen. In het Natura 2000-gebied staan op 22 plekken meetbuisjes van de UvA. Die meten maandelijks de natte depositie, waardoor lokale differentiatie van stikstofdepositie in beeld wordt gebracht. Ook meet de UvA de totale depositie, nat én droog, met bioassays (gras, mos) en bioindicatoren. Zo kan het effect van het weer en de wind of bijvoorbeeld een bomensingel op de depositie worden bepaald.

‘Effectiever dan piekbelaster opkopen’

Concrete meetresultaten heeft de pilot nog niet opgeleverd. Scholten: “Maar ik zie nu al leuke dingen waar je toch het gevoel van hebt: als we dit nou eens door redeneren, als we dit eens doormeten. Dan hebben we misschien iets op spoor wat véle, véle malen effectiever is dan die ene piekbelaster voor €x miljoen uitkopen.” Op de vraag of de pilot niet te laat komt reageert Scholten afgemeten: “Die piekbelasters zijn morgen niet uitgekocht. En dan nog denk ik beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald. Nee, de hele polarisatie rondom piekbelasters, de KDW’s, het Aeriusmodel en noem maar op: dát is de vertragende factor. Gedragen maatregelen gebaseerd op lokaal inzicht motiveert het juiste te doen, en zo het natuurherstel te versnellen.

Boer heft in eigen handen

Scholten is ervan overtuigd dat de combinatie van generiek beleid aangevuld met gebiedsspecifiek maatwerk door meetwerk dé oplossing is voor een stikstofaanpak met draagvlak. Waarbij hij óók zegt dat boeren niet moeten wachten op en vragen om regels. “Je zult het heft in eigen hand moeten nemen. Je kunt oeverloos onderhandelen over de regels. Zorg er als boer voor dat je eigen praktijk bepalend is en laat zien wat de prestatie is die jij met jouw praktijk bereikt. Op het gebied van een goede buur zijn van de natuur, goede zorg voor de omgeving, je dieren en goed gebruik van je grondstoffen. Liefst kringloopgrondstoffen”

Twee podcasts

Het gesprek met Martin Scholten is verwerkt in twee afzonderlijke podcasts. De eerste podcast staat hier en gaat vooral in op hoe en wat er wordt gemeten en wat het doel is van de meetpilot. De tweede podcast is hier te vinden. Hier gaat Scholten uitgebreid in op de relatie met de aanstaande regeling rondom piekbelasters. En toont hij zich getergd over de platgeslagen generieke, juridisch gedreven aanpak van het stikstofprobleem, zonder te weten of het in een specifiek gebied wel echt werkt.

Wil je meer weten over de actualiteiten rondom het “stikstofdossier” neem dan contact op met een  adviseur van het dichtstbijzijnde Alfa kantoor of kijk op Alfa/stikstof.