Melkveehouderijen onder de loep: een cijfermatige duik in extensief versus intensief

20 december 2023 | Door:  Femke van den Broek

In de melkveehouderij ondervinden we voortdurend de impact van prijsschommelingen op de markt. Een recent voorbeeld van zo'n schommeling is de melkprijs. Deze was in 2022 hoog, kende een daling aan het begin van 2023, maar vertoont nu – tegen het einde van 2023 – weer een stijgende trend. Daarnaast ervaren melkveehouders schommelingen in de prijzen van energie, kunstmest en krachtvoer. Hoewel het bekend is dat marktprijzen voortdurend fluctueren, rijst deze vraag: welke invloed hebben de prijsschommelingen op het verdienmodel van een intensief en extensief bedrijf?

Dit artikel werpt licht op de verschillen in kosten en opbrengsten tussen extensieve en intensieve melkveebedrijven. De verzamelde gegevens over de periode van het vierde kwartaal 2022 tot en met het derde kwartaal 2023 zijn afkomstig van melkveehouders die klant zijn bij Alfa. De cijfers worden per 100 kg melk vergeleken binnen 4 groepen op basis van melkproductie per hectare, namelijk: <15.000, 15.000 – 20.000, 20.000 – 25.000 en >25.000 kg melk per ha.

Tabel 1 - Algemene gegevens melkveehouders extensief en intensief - klik op de afbeelding voor een grotere weergave

Vergelijking extensief – intensief

Opbrengst bouwplan
Extensieve bedrijven met < 15.000 kg melk per hectare hebben een opbrengst bouwplan van 2,71 euro per 100 kg melk. In de andere categorieën ligt de opbrengst bouwplan onder de 0,30 euro per 100 kg melk. Een hogere opbrengst bouwplan bij extensieve bedrijven < 15.000 kg is toe te schrijven aan het extra ruwvoer dat verbouwd en verkocht wordt. Daarnaast ontvangt de groep met extensieve bedrijven een hogere beheers-/ganzenvergoeding (€ 1,86 hoger per 100 kg melk).

Totale voerkosten
De groepen < 15.000 kg en > 25.000 kg melk per hectare scoren het beste op eigen voerkosten. Bij de extensieve bedrijven komt dit door de extra opbrengsten uit het bouwplan en bij de intensieve bedrijven komt dit voort uit de efficiëntie per 100 kg melk. De andere twee groepen (15.000 - 20.000 kg en 20.000 - 25.000 kg) missen deze efficiëntieslag en opbrengsten uit het bouwplan, waardoor het totaal aan eigen voerkosten hier 1,15 euro tot 1,97 euro hoger ligt. Bij intensieve bedrijven zijn de aankoopkosten van voer hoger. Deze bedrijven gebruiken namelijk meer krachtvoervervangers en kopen meer ruwvoer aan dan extensieve bedrijven die zelf meer voer produceren.

Tabel 2 - Eigen voerkosten - klik op de afbeelding voor een grotere weergave

Totale opbrengsten melkvee
De totale melkopbrengsten bij de groep meest extensieve bedrijven ligt het hoogst. Deze opbrengsten liggen 0,85 euro hoger dan bij de meest intensieve bedrijven. Dit komt deels doordat de meest intensieve groep minder toeslagen ontvangt, door bijvoorbeeld alternatieve melkstromen. Ook ontstaat dit verschil deels doordat de meest extensieve groep melk levert met hogere gehaltes, waar een hogere prijs tegenover staat. Zoals verwacht, kopen extensieve bedrijven minder vee aan en maken intensieve bedrijven vaker gebruik van een opfoklocatie voor jongvee.

Mestafzet
Door stijgende mestafzetprijzen laat deze kostenpost een groot verschil zien tussen de verschillende groepen. Bij de groep intensieve bedrijven ligt dit op 1,35 euro per 100 kg melk, terwijl dit bij de meest extensieve bedrijven 0,16 euro per 100 kg melk is.

Niet toegerekende kosten
Voor extensieve bedrijven <15.000 kg zijn de niet toegerekende kosten 11,37 euro per 100 kg melk. Bij de andere groepen liggen de niet toegerekende kosten tussen de 7,05 euro tot 9,29 euro per 100 kg melk. Bij extensieve bedrijven liggen deze kosten dus hoger. Dit komt met name door hogere kosten aan gas, water en elektra, zakelijke lasten, onderhoud onroerende zaken, groot onderhoud en algemene kosten. Bij de algemene kosten en zakelijke lasten is dit verschil met name te verklaren door de efficiëntie per 100 kg melk van de intensieve bedrijven.

Tabel 3 - Niet toegerekende kosten - klik op de afbeelding voor een grotere weergave

Overige opbrengsten
De overige opbrengsten zijn bij extensieve bedrijven 4,05 euro per 100 kg melk hoger dan bij intensieve bedrijven. Extensieve bedrijven ontvangen door de extra hectares meer premie uit het GLB, die vervolgens wordt verdeeld over een lagere melkproductie op het bedrijf. Extensieve bedrijven hebben een hoger saldo in hun neventak van 2,01 euro, terwijl deze in de andere groepen tussen de 0,34 euro en 1,89 euro ligt. Zij profiteren van hogere overige bedrijfsopbrengsten per 100 kg melk.

Resultaat exclusief incidentele baten en lasten
Het resultaat exclusief incidentele baten en lasten ligt bij de meest extensieve bedrijven 3,99 euro per 100 kg melk hoger dan bij de meest intensieve bedrijven. Wanneer dit verder wordt doorgerekend met de productie per bedrijf, is het resultaat bij de groepen 15.000 - 20.000 kg en 20.000 - 25.000 kg nagenoeg gelijk. Bij de groep meest extensieve bedrijven < 15.000 kg is het resultaat 17.000 euro lager. Bij de groep meest intensieve bedrijven < 25.000 kg is het resultaat 14.000 euro hoger.

Kritieke melkopbrengst (KMO) en liquiditeitsmarge
De uitgaven op bedrijfsniveau zijn bij de meest extensieve groep 6,06 euro per 100 kg melk hoger dan bij de meest intensieve groep. Echter, door de hogere ontvangsten excl. melkgeld is te zien dat alle vier de groepen qua KMO op een vergelijkbaar niveau uitkomen. Het verschil in melkopbrengsten laat zien dat de liquiditeitsmarge per 100 kg melk bij de meest intensieve groep lager ligt dan bij de andere drie groepen.

Tabel 4 - KMO en liquiditeitsmarge - klik op de afbeelding voor een grotere weergave

Financiering
De financiering is bij intensieve bedrijven hoger dan bij extensieve bedrijven. Bij intensieve bedrijven ligt de totale financiering, en daarmee de financiering per hectare, met 45.876 euro aanzienlijk hoger dan bij extensieve bedrijven:  29.154 euro. De financiering per kg melk is bij intensieve bedrijven met 1,07 euro juist lager dan bij extensieve bedrijven, waar dit 1,37 euro is per kg melk. Dezelfde doorrekening is te zien in de financiële baten en lasten en de reguliere aflossingen per 100 kg melk.

Tabel 5 - Financiering - klik op de afbeelding voor een grotere weergave

Conclusie

Uit de analyse van de financiële aspecten tussen extensieve en intensieve melkveebedrijven blijkt een aantal verschillen.

Extensieve bedrijven (< 15.000 kg melk) tonen per 100 kg melk hogere opbrengsten van het bouwplan, de omzet en aanwas, overige opbrengsten en melkverkoop. Aan de andere kant laten extensieve bedrijven hogere niet toegerekende kosten zien. Het betreft dan vooral kostenposten zoals gas, water, elektra, zakelijke lasten, onderhoud onroerende zaken, groot onderhoud en algemene kosten. Ook de financiële lasten en aflossingen zijn hoger per 100 kg melk.

Bij intensieve bedrijven is de financiering per hectare substantieel hoger. Desondanks zijn de eigen voerkosten (zonder aankoop van voer), de niet toegerekende kosten en de financieringskosten per eenheid melk lager. Dit kan worden toegeschreven aan de hogere melkproductie van de intensieve bedrijven.

Sparren over impact

Denk je aan extensiveren of intensiveren? En wil je graag weten wat dit financieel gaat betekenen voor jouw bedrijf? Spar hierover met je Alfa-adviseur. We helpen je graag verder.

Dit artikel is onderdeel van Cijfers die Spreken voor de melkveehouderij.