Optimaliseer box 3 vóór de peildatum

24 oktober 2023 | Door:  Dick Leeuw

Op 1 januari 2024 wordt de omvang en samenstelling van jouw box 3-vermogen vastgesteld. Hieruit volgt hoeveel belasting je verschuldigd bent over je vermogen. Wil je de heffing beperken dan kun je daar zelf (mogelijk) iets aan doen. Hieronder benoemen we in het kort een aantal mogelijkheden.

Box 3 systeem zoals dat nu is

De grondslag waarover belasting wordt geheven in box 3 gaat uit van de werkelijke verdeling van je vermogen over drie vermogensgroepen: banktegoeden, overige bezittingen (onder meer beleggingen en vastgoed) en schulden. Vervolgens bereken je per vermogensgroep het box 3 inkomen met een verondersteld rendement. Deze rendementen bedragen:

Per 1 januari 2024 wordt uitgegaan van een rendement van 6,04 procent voor de overige bezittingen. Het rendement op banktegoeden en schulden wordt pas in 2025 bekend gemaakt.

Over het box 3-inkomen wordt in 2024, na aftrek van een vrijstelling, 33 procent belasting geheven. Dit zal waarschijnlijk zelfs 36 procent worden. De verdeling tussen partners heeft meestal geen invloed op het totale bedrag dat je samen aan box 3-belasting betaalt. 

Werking van het systeem

Aan de hand van het onderstaande voorbeeld lichten wij de werking van het systeem en de mogelijkheden van beperking van de heffing toe.  De percentages voor de banktegoeden en schulden zijn een voorbeeld (en niet de werkelijke percentages).

Ongeacht of je wel of geen rendement van 80.000 euro behaalt, betaal je op grond van de wet box 3 belasting over een fictief rendement van 17.875 euro (op basis van de uitgangspunten). Dit zijn de mogelijkheden als je de heffing wilt beperken.

Verlagen grondslag

De heffingsgrondslag in het voorbeeld is 86.000 euro.  Door dit bedrag te schenken wordt de grondslag nihil en ben je geen box 3-belasting verschuldigd. Uiteraard levert dit pas echt een voordeel op als de ontvangers hun vrijstelling in box 3 nog niet hebben benut. Ook dient rekening te worden gehouden met de heffing van schenkbelasting.

Een andere manier om de grondslag is het storten van een lijfrente.  Deze toepassing kun je vooral bij kleine overschrijdingen van de vrijstelling inzetten. Deze mogelijkheid is dit jaar actueel omdat veel meer gestort kan worden in een (aftrekbare) lijfrente. In een artikel gaan we uitgebreid in op de voor- en nadelen van een lijfrente.

Daarnaast kun je het vermogen box 3 verplaatsen naar een bv. Door in het voorbeeld een bedrag van 84.000 euro te storten in een bv wordt de heffing in box 3 voorkomen. Over de belegging bv schreven we vorig jaar een artikel. Vastgoed leent zich niet zo goed voor deze oplossing vanwege de heffing van overdrachtsbelasting. In 2023 kan nog één keer gebruik worden gemaakt van een open fonds voor gemene rekening in plaats van een bv. Dit is vanaf 1 januari 2025 niet meer mogelijk.

Als je vermogen naar een andere box overbrengt (bijvoorbeeld storten in een bv) moet je wel rekening houden met regels rond de zogenoemde peildatumarbitrage. Kortgezegd moet het vermogen minimaal zes maanden (tot 1 juli van het volgende jaar) in de box blijven waar het (tijdelijk) is ondergebracht. Doe je dit niet, dan wordt alsnog het saldo ook op de peildatum meegeteld voor de berekening van de box 3 belasting. Je loopt het dan het risico van dubbele belastingheffing over hetzelfde vermogen.

Switchen vermogen in box 3

Stel dat je overige vermogen uit beleggingen bestaat (obligaties, aandelen en dergelijke). Door de effecten te verkopen neemt je banktegoed toe.  Het rendement op banktegoeden waarmee in box 3 wordt gerekend is een stuk lager dan het rendement op overige bezittingen (6,07 procent in 2024).  Door de omzetting daalt vanwege dit lagere rendement de box 3 heffing naar nihil. Bij het voordeel van het switchen tussen overige bezittingen en banktegoeden dient wel rekening te worden gehouden met een mogelijk lager rendement en eventuele verkoop- en aankoopkosten.

Het is niet mogelijk om direct na de peildatum de banktegoeden weer om te zetten in effecten zonder alsnog tegen box 3 heffing aan te lopen. Tussen het moment van verkoop van de effecten en het opnieuw aankopen van effecten dient minimaal 3 maanden te zitten.

Bezittingen en schulden salderen

In het voorbeeld is te zien dat in box 3 het fictieve rendement van schulden en bezittingen verschilt. De bezittingen en schulden worden feitelijk niet gesaldeerd als het saldo van alle bezittingen en schulden hoger is dan de vrijstelling in box 3.  Door de belegging en de schuld te certificeren (onder te brengen in een stichting) mag wel worden gesaldeerd. Het saldo (de waarde van het certificaat) moet in box 3 worden opgegeven als een overige bezitting.  Op basis van het voorbeeld resteert in box 3 een waarde van 100.000 euro aan overige bezittingen.  Er wordt alleen over dit bedrag 6,07 procent geheven, en niet over 1.100.000 euro overige bezittingen en 1.000.000 euro schulden afzonderlijk. Hierdoor wordt de heffing in box 3 teruggebracht van ruim 6.000 euro naar ruim 1.000 euro.

Wat als je niets doet?

In het Kerstarrest heeft de Hoge Raad aangegeven dat vanwege het aanzienlijke verschil tussen het werkelijke rendement en het rendement dat werd berekend volgens de oude box 3-wetgeving, de overheid rechtsherstel moest bieden. De tegemoetkoming op basis van de Wet Rechtsherstel Box 3 is gebaseerd op dit arrest. Het huidige box 3-systeem, bekend als de Overbruggingswet, vertoont veel overeenkomsten met deze tegemoetkoming. Op 18 september 2023 heeft de Advocaat-Generaal (AG) echter aangegeven dat het rechtsherstel voor mensen met ander vermogen dan spaargeld nog steeds in strijd is met het discriminatieverbod en het eigendomsrecht. Als de Hoge Raad beslist dat de Wet Rechtsherstel niet door de beugel kan, dan zal waarschijnlijk een wetswijzing met een extra rechtsherstel moeten volgen. Het duurt naar verwachting nog zes maanden voordat de Hoge Raad arrest wijst. De uitkomst kan ertoe leiden dat eventuele maatregelen die je hebt genomen, achteraf een beperkt fiscaal voordeel hebben.

Afsluitend

De peildatum komt eraan. Er zijn diverse mogelijkheden om de box 3 heffing te verlagen. De keuze en mogelijkheden zijn afhankelijk van de omvang en samenstelling van jouw vermogen. Hoe zinvol het is om zelf actie te ondernemen om de heffing in box 3 te verlagen, is niet duidelijk. Het kan zijn dat de Hoge Raad beslist dat de heffing op grond van het wettelijke systeem niet door beugel kan. Als je de heffing met zekerheid wil beperken, dan moet je zelf in actie komen. Wil je meer weten over de mogelijkheden in jouw situatie, neem dan contact op met een van onze adviseurs.