Wat is ESG-rapportage en wat heeft jouw bedrijf eraan?

22 juli 2021 | Door:  Arthur Zantinge

Steeds meer bedrijven geven inzicht in andere prestaties dan alleen hun financiële cijfers. Bijvoorbeeld om wettelijke redenen of omdat financiers, investeerders of klanten hierom vragen. Dat kan zijn op specifieke terreinen, zoals de informatieplicht energiebesparing. De vraag kan ook algemener zijn, zoals de plicht voor grote bedrijven om breed te rapporteren over hun effect op de maatschappij. Die informatie staat centraal in ESG-rapportages, in ons land ook wel aangeduid als duurzaamheidsrapport. Is het de zoveelste verplichting voor jou als ondernemer? Of... schiet je er ook wat mee op?

ESG, wat is dat?

De afkorting ‘ESG’ wordt vooral in de (internationale) financiële wereld gebruikt en staat voor ‘Environment, Social, Governance’: milieu, sociaal en goed bestuur. Het gaat bijvoorbeeld over CO₂-uitstoot, uitbuiting, belastingontduiking en corruptie. Zaken die invloed hebben op de maatschappij waarin je als bedrijf opereert, maar die je niet (direct of herkenbaar) terugziet in de financiële jaarcijfers. Een ESG-rapportage gaat vooral over de ‘niet-financiële’ cijfers. Het zegt iets over de langetermijnvisie of aansturing binnen het bedrijf en daarmee ook over de toekomstbestendigheid. Rapportages op deelgebieden zoals CO₂, circulaire economie, veiligheid of kinderarbeid kunnen er onderdeel van zijn.

Verplichtende werking

Er bestaat al wetgeving die specifiek gericht is op de ESG-rapportage. Denk bijvoorbeeld aan de onlangs door Brussel gepresenteerde Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). De CSRD verplicht alle grote bedrijven om vanaf 2023 niet-financiële prestaties te rapporteren en hierop een onafhankelijke controle te laten uitvoeren. Om te beginnen geldt dit voor ongeveer 50.000 ondernemingen in de EU. Onder ‘groot’ vallen bedrijven die voldoen aan minimaal twee van de volgende drie criteria:

• 250 medewerkers of meer
• een jaaromzet groter dan 40 miljoen euro
• een balanstotaal groter dan 20 miljoen euro

Deze CSRD is een vervolg op de Non-Financial Reporting Directive (NFRD) die al enkele jaren bestond voor een kleinere groep grote bedrijven. De verwachting is dat binnen enkele jaren dergelijke wetgeving ook voor kleinere organisaties gaat gelden.

Wat schiet ik er zelf mee op?

Bekijk de toekomstige verplichting om een duurzaamheidsrapport op te stellen niet uitsluitend als extra regelwerk. Beter inzicht in niet-financiële factoren en heeft vaak ook duidelijke voordelen voor jou als ondernemer.

1. Je kunt (nog meer) kosten besparen

Inzichtelijk maken van niet-financiële informatie helpt om kosten te besparen en het rendement van je bedrijf te verbeteren. Kosten van bijvoorbeeld energieverbruik of afvalverwerking zitten vaak verstopt in huisvestingskosten. Of ze zijn verdeeld over verschillende posten van verschillende bedrijfsonderdelen. Breng deze informatie afzonderlijk in kaart en er ontstaat een beter beeld van besparingskansen en risico’s. Brandstofbesparing of energiebesparing is immers tegelijkertijd vaak ook een kostenbesparing.

2. Je bent beter voorbereid op toekomstige ontwikkelingen

Veranderende wetgeving is vaak bedoeld om maatschappelijke knelpunten op te lossen. Als je inzicht hebt in de omvang van de eigen (onbedoelde) bijdrage aan zo’n probleem, word je minder verrast door nieuwe regelgeving. Die zag je namelijk al aankomen. Een goed voorbeeld is CO₂-uitstoot in de transportsector. De vraag is al lang niet meer of een logistiek dienstverlener met CO₂-beprijzing te maken krijgt. De vraag is hooguit wanneer en in welke mate. Kennis van de eigen uitstoot helpt de impact van beprijzing te beperken. Bijvoorbeeld doordat je dit kunt meewegen in investeringsbeslissingen.

3. Je wordt aantrekkelijker voor investeerders

In de financiële wereld wordt niet-financiële informatie ook wel gezien als ‘pre-financiële’ informatie. Waar financiële cijfers vooral iets zeggen over de afgelopen periode, zeggen niet-financiële cijfers veel over de visie, de doelen en de aansturing van de organisatie en daarmee de toekomstbestendigheid daarvan. Het resultaat van transparantie kan weleens zijn dat je als ondernemer tegen aantrekkelijker voorwaarden geld leent. Of dat investeerders eerder bereid zijn in te stappen, bijvoorbeeld omdat je beter in staat bent om waarde te creëren.

4. 4. Je imago krijgt een upgrade

Met de ESG-rapportage kun je optimaal de toegevoegde waarde van je bedrijf of dienstverlening communiceren, ook die in immateriële zin. Dat maakt bedrijven minder gevoelig voor negatieve publiciteit. Klanten, potentiële medewerkers en buitenstaanders waarderen het als een organisatie openheid geeft over de eigen impact op de samenleving. Daar open en eerlijk over communiceren verbetert je imago. Dit maakt je aantrekkelijker voor klanten en potentiële medewerkers.

Goed idee: maar waar begin ik?

Richt je op de zaken waar je als bedrijf de grootste maatschappelijke impact hebt – positief of negatief. En ontwikkel daar een visie op. Een transporteur bijvoorbeeld, kan dan denken aan CO₂-uitstoot (energie- en brandstofverbruik) en aan ziekteverzuim. Voor distributiecentra en retailpartijen valt eveneens te denken aan de CO₂-uitstoot (energieverbruik) en aan zaken als de omgang met grondstoffen (afvalscheiding, afhandeling en bestemming van retourgoederen) en arbeidsomstandigheden (verzuim, personeelsverloop). De gebruikelijke methode om te beoordelen wat relevant is, is aan de hand van een zogeheten ‘materialiteitsanalyse’.

Wat is een materialiteitsanalyse?

Met een materialiteitsanalyse identificeer je de thema’s waarop het bedrijf de meeste invloed heeft op de buitenwereld en die tevens relevant zijn voor de toekomstbestendigheid van het bedrijf zelf. Dit doe je door nadrukkelijk ook de inzichten van andere interne en externe betrokkenen mee te nemen, inclusief mogelijk kritische geluiden. De resultaten hiervan worden weergegeven in een zogeheten ‘materialiteitsmatrix’.

Starten in drie stappen

Je hoeft niet ingewikkeld te beginnen, maar je kunt al op een heel praktische manier een begin maken met je eigen impact in kaart te brengen.

1. Het formuleren van een eigen visie en deze verbeteren op basis van een materialiteitsanalyse zijn goede stappen om te starten.
2. Ook handig is inventariseren welke bruikbare gegevens je al tot je beschikking hebt. Met bijvoorbeeld een goed overzicht van het energie- en brandstofverbruik per jaar heb je al een goed beeld van je uitstoot.
3. Voor een volwaardige ESG-rapportage is het zaak om te bepalen welke rapportagestandaard je wilt gebruiken (bijvoorbeeld GRI of SASB). Hier wordt het rapporteren echter al iets complexer, dus wie door de bomen het bos wil blijven zien kan die stap misschien beter voor een iets later tijdstip bewaren.

Er bestaan volop initiatieven om één of meerdere van deze stappen gemakkelijker en toegankelijker te maken voor ondernemers. Zo onderzoeken we als Alfa momenteel bijvoorbeeld in samenwerking met Greenaumatic hoe we niet-financiële data kunnen toevoegen aan de financiële overzichten voor transporteurs en logistiek dienstverleners. Want als Alfa begrijpen we dat juist de koppeling met financiële data, de toegevoegde waarde van niet-financiële data sterk vergroot.

Wacht niet langer, maar begin nu

Eenduidige richtlijnen en standaarden zijn nog volop in ontwikkeling. Je kunt natuurlijk afwachten tot alles uitgekristalliseerd, verplicht of urgent is. Maar nú heb je in veel gevallen nog de kans om het op je eigen tempo te regelen, zonder druk van buitenaf. En waarom zou je niet nu al profiteren van de voordelen van ESG- of duurzaamheidsrapportage?

Dit is een iets aangepaste versie van een artikel dat wij onlangs schreven voor Logistiek.nl