Wat wordt mijn kostprijs bij extensiveren?

1 november 2023 | Door:  Maaike Groot

De regelgeving voor de melkveehouderij gaat steeds verder. Een voorbeeld hiervan is de afbouw van de derogatie voor de komende 3 jaar. Als melkveehouder heb je hiermee te maken – wegkijken is geen optie meer. Maar hoe ga je met dit inzicht om en wat gaat dit doen met je kostprijs?

Met dit artikel krijg je snel inzichtelijk wat de financiële impact is van het verlies van derogatie in combinatie met extensiveren. Het is een onderdeel van het artikel “Klimaatwetgeving en stijgende kosten stuwen kritieke melkprijs boven de 50 cent”, maar dan in een verkorte versie.

Prognose

De analyse is gebaseerd op de cijfers van de periode 1 juli 2022 tot en met 30 juni 2023 (zie tabel 1). Hierin is goed te zien dat in het afgelopen jaar, mede door de hoge melkprijs, een uitmuntend resultaat is behaald. De gemiddelde kritieke melkopbrengst (KMO) lag dat jaar op 48,40 euro per 100 kg melk. In oktober 2023 ligt de basismelkprijs van circa 41 euro per 100 kg melk ver onder deze KMO.

Er is een prognose gemaakt met betrekking tot het effect van verlies van derogatie op de KMO, waarbij de productie onveranderd blijft. Daarnaast is er een krimpscenario uitgerekend.

• In 2022 mocht er nog 250/230 kg stikstof worden geplaatst per hectare. Dat is bij ca. 4 kg N/kuub 62/57 kuub/hectare grasland. In stappen gaat de plaatsingsruimte op grasland terug naar 170 kg in 2026. Dit is 42 kuub bij 4kg N/kuub. Dit betekent dat er ca. 20 kuub mest/ha gras minder geplaatst mag worden in 2026 ten opzichte van 2022. Bij een prijs van (stel) 20 euro/kuub is dat 400 euro /hectare. De gemiddelde ondernemer heeft 55 hectare grasland, wat een éxtra kostenpost betekent van 20.000 euro.
• De rente stijgt fors en de rentestijging zal geleidelijk voelbaar worden bij het vrijvallen van vaste afspraken. In de prognose is gerekend met een rekenrente van 4,5 procent.
• De privélasten gaan dalen vanwege de dalende IB-aanslagen.
• In de prognose is gerekend met een inflatie van 7 procent.
• In het krimpscenario is de bedrijfsproductie gedaald met 40 procent. In dit scenario kan het bedrijf alle mest op eigen grond plaatsen op basis van forfaitaire stikstofproductie. De variabele kosten dalen hierbij mee, maar de vaste kosten niet.

Tabel 1: Kritieke melkopbrengst bij verlies van derogatie en krimpscenario - klik op de tabel voor een grotere weergave

Conclusies

1. Verlies van derogatie in combinatie met de stijgende rente zorgt voor een flinke KMO- stijging; in de prognose stijgt de KMO in 2026 naar bijna 53 euro. De melkprijs zal in de toekomst omhoog moeten naar dit niveau, om de rekeningen te kunnen blijven betalen.
2. Het afzetten van mest zorgt voor verhoging van de KMO. De prijs die wordt betaald voor het afzetten van mest is sterk bepalend. Regionaal kan dit nog weleens sterk verschillen. Deze verhoging zal moeten worden beperkt of moeten worden opgevangen door een melkprijs met een hogere waarde.
3. Krimpen in bedrijfsproductie lijkt een slechte oplossing; in het voorbeeld stijgt de KMO dan naar 68,60 euro.
4. Variabelen, zoals de hoogte van de financiering (financiële lasten), de ligging van je bedrijf (prijs die je betaalt voor het afzetten van mest) en je ruwvoerpositie (hoe zelfvoorzienend ben je?), hebben een sterk effect als het gaat om de vraag of extensiveren resulteert in een verhoging of verlaging van de KMO op je bedrijf.
5. In het artikel “Klimaatwetgeving en stijgende kosten stuwen kritieke melkprijs boven de 50 cent” is nog een ander scenario uitgerekend voor dezelfde situatie, maar dan met een hogere productie per koe. Dit blijkt de meest gunstige uitkomst te geven. Hierover lees je hier meer.

Hoe beperk je het effect van de afbouw?

Zoals hierboven benoemd, zorgt de afzet van mest voor een extra kostenpost voor jouw bedrijf bij verlies van derogatie. Wanneer extensiveren voor jouw bedrijf niet van toepassing kan zijn, is het van belang om de mestafzetkosten op een andere manier te beperken. Daarvoor bestaan verschillende mogelijkheden:

• Verlaag het ureum; dit heeft effect op de mestproductie per melkkoe. Maak daarnaast een bedrijfsspecifieke excretie (BEX)-berekening, en bereken of je een BEX-voordeel behaalt.
• Zorg voor oude koeien, zodat je minder jongvee nodig hebt. Een voorwaarde daarbij is wel dat die koeien ‘gemakkelijk’ oud kunnen worden.
• Een hogere melkproductie per koe, waardoor er minder koeien aanwezig hoeven te zijn om dezelfde bedrijfsproductie te behouden.
• Zoek een samenwerking met een akkerbouwer, zodat je de mestplaatsingsruimte op orde hebt, mits dit bij je past.
• Extensiveren door je gebruiksruimte te verhogen. Met de hoge landprijzen is dit niet zo gemakkelijk. Reken dit goed door voor je bedrijf.
• Zorg voor voldoende mestopslag, zodat je je mestoverschot in het voorjaar kunt afzetten voor wellicht een lagere prijs dan in het najaar.

Ga er vooral mee aan de slag! Zorg ervoor dat je voorbereid bent op de afbouw van de derogatie en onderzoek wat dit financieel gaat betekenen voor jouw bedrijf. Welke stappen moet je hierin zetten? Maak hierin een keuze, want dit wordt wel een flinke uitdaging. Het zal creativiteit en doorzettingsvermogen van je vergen om de komende jaren goed te doorstaan.

Waarschijnlijk geeft dit genoeg stof tot nadenken. Hoe ga je hiermee om op jouw bedrijf? Wat gaat het effect zijn op je kostprijs? Spar hierover met je Alfa-adviseur en kom in actie.