Belasting besparen met vervreemdingsbeding

3 juli 2023 | Door:  Bert Doornekamp

Overdracht van een landbouwbedrijf tegen de vrije waarde is meestal niet mogelijk. Daarom neemt de overdrager vaak genoegen met een lagere overnamesom, maar dan wel in combinatie met een vervreemdingsbeding. Tegenover de lage overnamesom staat dan de verplichting van de opvolger om een deel van de opbrengst door te betalen bij verkoop van het bedrijf binnen een bepaalde termijn. De begunstigde van die doorbetaling kan de overdrager zelf zijn, maar de overdrager kan bijvoorbeeld ook de andere kinderen aanwijzen als begunstigde. In beide gevallen heeft de overdrager een voorwaardelijke vordering op de opvolger.

Cessie voorwaardelijke vordering

Wat betreft de inkomstenbelasting kan het aantrekkelijk zijn om de vordering te cederen aan bijvoorbeeld de broers en zussen van de opvolger. Zie ook mijn eerdere bijdrage van augustus 2022, “Inkomstenbelastingaspecten vervreemdingsbeding”. Er kan dan geen discussie meer ontstaan over een eventuele belastbaarheid van de doorbetaling bij de overdrager. Cessie van de vordering kan echter ook besparing opleveren van schenk- en/of erfbelasting.  

Doorbetaling belast met schenkbelasting?

Gerechtshof Den Bosch deed in januari 2011 een uitspraak over heffing van schenkbelasting bij doorbetaling op grond van een vervreemdingsclausule. In de berechte situatie had moeder grond verkocht aan haar zoon tegen taxatiewaarde. Daarbij bepaalde ze dat als de zoon winst zou maken bij verkoop, hij die winst moest delen met de andere kinderen. Het Hof besliste dat doorbetaling aan de andere kinderen geen schenking vormde. Als reden geeft het Hof dat moeder niet verarmt, want de na de grondtransactie met haar zoon ontstane meerwaarde heeft nooit tot haar vermogen behoord. En zonder verarming is geen sprake van schenking. Anders kan het zijn als het gaat om doorbetaling van doorgeschoven stille reserves. In zoverre heeft het doorbetaalde bedrag immers wel tot het vermogen van de overdrager behoord. Mogelijk wordt dan wel een schenking geconstateerd.  

Hoe voorkomt cessie heffing van schenkbelasting bij doorbetaling?

De cessie van de vordering kan de schenkingsproblematiek bij doorbetaling van doorgeschoven stille reserves voorkomen. Door de cessie verloopt de doorbetaling aan de andere kinderen niet meer via de overdrager. De overdrager is immers na de cessie geen partij meer. Een schenking van de overdrager aan de andere kinderen kan dan niet meer worden aangenomen.

Hoe kan cessie heffing van schenk- en erfbelasting voorkomen als de overdrager begunstigde is?

In geval van doorbetaling van doorgeschoven stille reserves, wordt de overdrager niet belast met inkomstenbelasting. Dan kan de cessie toch voordeel opleveren. Als door de cessie de doorbetaling niet in het vermogen van de overdrager terecht komt, is het ook niet nodig dit vermogen via schenken en/of erven bij de volgende generatie terecht te laten komen. En dat kan besparing opleveren van schenk- dan wel erfbelasting.

Conclusie

Op basis van het voorgaande betekent het cederen van de voorwaardelijke vordering dat er geen discussie meer kan ontstaan over eventueel verschuldigde schenkbelasting bij de begunstigde kinderen en ook niet over inkomstenbelasting bij de overdrager. In de situatie dat de overdrager zichzelf heeft aangewezen als begunstigde in het vervreemdingsbeding, kan de cessie worden ingezet als belastingvrije vermogensoverheveling. Met de cessie kan dus belasting kan worden bespaard.

Tot slot

Bedenk dat de overdrager door de cessie van de vordering geen recht meer heeft op een eventuele doorbetaling. Niet in alle situaties is dat wenselijk. Graag denken wij mee over de mogelijkheid van cessie in jouw specifieke situatie.