Voorkom fiscaal nadeel van een familielening bij bedrijfsoverdracht!

25 februari 2021 | Door:  Erwin Willems

Bij een bedrijfsoverdracht in familiesfeer zie je vaak dat het opvolgende kind niet de hele koopsom voor het bedrijf kan financieren bij een bank. De ouders willen toch graag dat hun bedrijf, waar ze jaren hun ziel en zaligheid in hebben gestopt, binnen familiesfeer wordt voortgezet. Zij zijn dan vaak bereid zelf een lening aan de opvolger te verstrekken.

Wanneer de ouders echter een lening aan de opvolger verstrekken, wordt deze bij henzelf in box 3 belast. Zo kan een lening van € 500.000 de ouders in box 3 al gauw € 7.500 belasting per jaar kosten. Wanneer de opvolger maar 1% rente betaalt, zijn de ouders meer belasting verschuldigd dan dat zij aan rente ontvangen. Verder kan de lening er bij de ouders toe leiden dat er geen recht meer is op zorgtoeslag en er bij opname in een
WLZ-instelling een hogere eigen bijdrage is verschuldigd. Dit is allemaal op te lossen!

De winstafhankelijke lening

De oplossing is de winstafhankelijke lening. Dit is een lening aan de bedrijfsopvolger die in box 1 wordt belast. Het voordeel is, dat de ouders dan alleen belasting verschuldigd zijn over de rente die zij ontvangen. Zij zijn dan geen belasting verschuldigd in box 3 over het uitgeleende bedrag.

Bij een rente van 1% in bovenstaand voorbeeld ontvangen de ouders € 5.000 rente. De hierover verschuldigde belasting bedraagt tegen een tarief van 40% in box 1 ongeveer
€ 2.000 per jaar. Dat is al aanmerkelijk minder dan de hiervoor genoemde € 7.500 in box 3 en daarmee toch al gauw een jaarlijkse belastingbesparing van € 5.500. Hebben de ouders de AOW gerechtigde leeftijd bereikt en hebben ze naast hun AOW geen of weinig pensioen of lijfrente inkomen, dan kan het zijn dat zij in box 1 maar 25% belasting over de ontvangen rente verschuldigd zijn en is het voordeel nog groter. Maar hoe krijg je de lening in box 1? Om de lening in box 1 belast te krijgen, moet de lening van de ouders opgezet worden als een lening met een winstafhankelijke rente. Hierna noemen we dat een winstafhankelijke lening.

Wanneer is er sprake van een winstafhankelijke lening?

Er is sprake van een winstafhankelijke lening wanneer de rente op deze lening grotendeels winstafhankelijk is. De rente is dus afhankelijk van de winst van het bedrijf van de bedrijfsopvolger. Dit betekent dat wanneer het bedrijf slecht draait, de ouders  ook minder of zelfs geen rente zullen ontvangen. De rente moet wel de gehele looptijd winstafhankelijk zijn, waardoor er niet zonder fiscale gevolgen tussentijds kan worden geswitcht naar een vast rentepercentage. Een andere voorwaarde is, dat de lening verstrekt wordt aan een onderneming waarvan de winst is belast met inkomstenbelasting. Dit zijn de eenmanszaak, vof en maatschap. Het kan natuurlijk zo zijn, dat je in het verleden al een familielening hebt verstrekt aan de bedrijfsopvolger. Omzetting van deze familielening in een winstafhankelijke lening is mogelijk, maar vergt wel de medewerking van de  bedrijfsopvolger en is daarnaast maatwerk.

Hoe stellen we de rente vast van de winstafhankelijke lening?

Zoals gezegd dient de rentevergoeding grotendeels winstafhankelijk te zijn. Wanneer de rente  geheel afhankelijk is van de winst van de onderneming, wordt in ieder geval aan deze eis voldaan. Maar er kan bijvoorbeeld ook een combinatie worden gemaakt van een winstafhankelijke rente met een vaste rente. Kortom: de vaststelling van de rente is maatwerk en kan binnen de bandbreedte van de fiscale spelregels voor iedere situatie zo gunstig mogelijk worden ingestoken.

Rente belast in box 1

De ontvangen rente op een winstafhankelijke lening is bij de ouders als geldverstrekker belast in  box 1. Wanneer de ouders een laag inkomen in box 1 hebben of wanneer zij de AOW gerechtigde leeftijd hebben bereikt, is dit zoals hiervoor aangegeven voordelig. Wanneer zij al een hoog inkomen in box 1 hebben, bijvoorbeeld veel salaris, pensioen of lijfrente, dan is er een hoger tarief aan belasting verschuldigd over de ontvangen rente, maar kan deze opzet bij een lage rente nog steeds aantrekkelijk zijn.

Vergelijking familielening met winstafhankelijke lening

Om je een goed beeld te geven van de voordelen die een winstafhankelijke lening kan opleveren, sluiten we af met een voorbeeld waarin we de gewone familielening vergelijken met de winstafhankelijke lening.

De gewone familielening

Je hebt een familielening verstrekt aan je bedrijfsopvolger van € 400.000 tegen een vaste rente van 2%. Je ontvangt jaarlijks een rente van € 8.000. De familielening is box 3 vermogen. Over de vordering ben je 1,5% belasting in box 3 verschuldigd, dit komt neer op € 6.000 (1,5% x € 400.000) per jaar. De netto renteopbrengst is dan € 2.000
(€ 8.000 -/- € 6.000). Door het hoge box 3 vermogen heb je geen recht op toeslagen als zorgtoeslag¹ en huurtoeslag.

De winstafhankelijke lening

Stel je ontvangt bij een winstafhankelijke lening een rente van € 8.000. Deze rente is belast in box 1. Wanneer je de AOW gerechtigde leeftijd hebt bereikt en alleen een AOW-uitkering ontvangt, is de ontvangen rente belast tegen 25% belasting² (inclusief premie ZVW). De belastingheffing over de rente is € 2.000. (25% van € 8.000). De netto renteopbrengst is nu € 6.000 (€ 8.000 -/- 2.000). Dit is een jaarlijks voordeel van € 4.000. Doordat de lening nu niet meetelt in box 3 belemmert deze niet meer het recht op toeslagen. Alleen de rente die je in box 1 ontvangt telt nu nog mee bij de beoordeling of je een toeslag kunt ontvangen.

Tot slot

Uit bovenstaande bijdrage blijkt dat een winstafhankelijke lening een goed alternatief kan zijn voor de gewone familielening. Zoals uit de voorbeelden blijkt, kan de winstafhankelijke lening je in bepaalde situaties veel belasting besparen.

Wil je meer weten over de mogelijkheden van een winstafhankelijke lening of overweeg je om een bestaande familielening om te laten zetten naar een winstafhankelijke lening? Bel met je kantbeheerder van Alfa of neem rechtstreeks contact met mij op. Net als vele andere fiscale zaken blijft het maatwerk. Raadpleeg daarom altijd je belastingadviseur voordat je zelf actie onderneemt. Indien je geen belastingadviseur hebt, mag je altijd contact met mij opnemen.

¹ Boven een vermogen van € 118.479 (geen fiscale partner) en € 149.819 (fiscale partners) bestaat geen recht op zorgtoeslag.
² Bij een inkomen tot € 35.130 is dit voor een AOW-gerechtigde 19,2% vermeerder met 5,75% bijdrage ZVW.