“We sparren graag over mobiliteit én gedrag” - Commotion Square

27 februari 2024 | Door:  Annelien Nederend

Een adviesbureau dat focust op ‘rethinking mobility’ – daar staan Jos Hollestelle en Annemieke Stoppelenburg van het Utrechtse bedrijf Commotion Square voor. Een mooie business opportunity, want dát er over een nieuwe invulling van mobiliteit moet worden nagedacht, staat als een paal boven water. De ruimte in Nederland wordt steeds schaarser en er wordt aan alle kanten getrokken aan onze leefkwaliteit. Er moet ruimte zijn voor wonen en werken, maar we willen óók dat kinderen nog onbezorgd kunnen spelen op straat. Dat zijn een hoop claims. Als samenleving moeten we hierin complexe, ook niet altijd te overziene, keuzes in maken. Jos en Annemieke staan overheden en het bedrijfsleven met hun onderneming hierin bij.

Commotion Square is in de huidige samenstelling een samensmelting van twee bedrijven: Syndesmo en &Morgen, met een gezamenlijke focus op ‘rethinking mobility’. Alleen de scope is anders; daar waar het label Syndesmo zich richt op het bedrijfsleven, richt &Morgen zich nadrukkelijk op de publieke sector (overheden). In de praktijk betekent dit dat circa eenderde van de aangereikte mobiliteitsvraagstukken vanuit het bedrijfsleven komt en circa tweederde vanuit overheden, provincies en gemeenten. Opnieuw nadenken over mobiliteit gaat volgens Jos en Annemieke in de basis over twee zaken: andere vervoersmiddelen én ander gedrag; het een is niet los te zien van het ander. Jos: “We kijken vanuit Syndesmo mee met werkgevers; hoe stimuleren zij hun medewerkers om op een andere manier te reizen dan de fossiele auto? Als een werkgever wil bereiken dat zijn werknemers gaan fietsen, begeleiden wij dat. We regelen dan voorzieningen om het personeel te ondersteunen bij de aanschaf van een goede fiets, maar we zetten daarbij ook gedragsprogramma’s en -campagnes in om die medewerkers structureel meer in het zadel te krijgen. Ook zorgen we voor draagvlak in de organisatie voor – vaak ingrijpende – veranderingen.”

Leefkwaliteit en transporthubs

Annemieke: “Vanuit &Morgen werken we veel in trajecten waarin we rollen vervullen als kwartiermaker of mobiliteitsmakelaar, als coach of adviseur. Klein voorbeeld: een gemeente klopt bij ons aan met de vraag of we willen meedenken over vergroting van de leefbaarheid door de auto in bepaalde delen van de stad terug te dringen (autoluw te maken). De vraag is dan of wij willen meedenken over parkeerbeleid, om ervoor te zorgen dat er minder ruimte door auto’s wordt ingenomen en er juist meer ruimte beschikbaar komt voor voetgangers en fietsers.” Jos vult daarop aan: “De bovenliggende waarde waar het hier om gaat, is leefkwaliteit. De leefbaarheid moet veel meer aandacht krijgen. We kijken daarbij dus ook niet alleen naar personen die zich voortbewegen in de fysieke ruimte, maar we richten onze blik ook op goederen. We hebben daarom ook veel werk rondom stedelijke logistiek.” In dat kader refereert hij aan het concept van transporthubs (knooppunten voor voor overslag/overstap) aan de randen van de regio. Vanaf die hubs kunnen goederen vervolgens met elektrische voertuigen naar de binnenstad worden gebracht. “We staan voor een zeer grote elektrificatieopgave (overstap van fossiele brandstoffen naar elektrisch rijden), waarmee we partijen ondersteunen. In de volle breedte komt er steeds meer wet- en regelgeving. Zo zullen er in 2025 veertig zero-emissiezones ingesteld worden, waar bestelbusjes en vrachtauto’s op diesel of benzine worden geweerd. Het is onze taak om bedrijven en overheden te helpen om zich daarop voor te bereiden.”

Bewust van zero-emissiezones?

Hoe bewust zijn bedrijven zich van de naderende extra zero-emissiezones? Jos: “Het bewustzijn daaromtrent is nog beperkt. De grote corporates zijn zich wel volledig bewust van wet- en regelgeving en zien wat er op hen afkomt, maar bij de ondernemer die nu nog met zijn bestelbus bloemen bezorgt in hartje Utrecht, dringt het op dit moment nog onvoldoende door. Die categorie ondernemers denkt vaak dat de soep toch niet zo heet gegeten wordt, of dat er in 2024 nog wel een uitzondering komt voor hen. Voor velen is het nog een ver-van-hun-bedshow, al kunnen zij straks hun goederen dus niet langer op de gebruikelijke manier bij hun afnemers afleveren.” Annemieke heeft daar ook wel een verklaring voor: “Ondernemers hebben veel aan hun hoofd. Niet iedereen is even lekker uit de coronaperiode gekomen en ook de krapte op de arbeidsmarkt speelt bedrijven parten. In die zin is mobiliteit, het verduurzamen daarvan en de daarmee samenhangende wet- en regelgeving maar een van de vele dingen op de brede agenda van die ondernemers, waar ze kopzorgen en buikpijn van kunnen krijgen.”

Sparringpartner van ondernemers

Als ondernemers c.q. werkgevers bij Commotion Square aankloppen voor een mobiliteitsvraagstuk, is het van belang om ‘van kopzorg naar actie’ te gaan, zoals Jos dat verwoordt. “Onze klanten staan voor de uitdaging om bijvoorbeeld nieuw mobiliteitsbeleid te ontwikkelen. Dit kan gaan over een reiskostenregeling met duurzame prikkels, parkeerbeleid, elektrificatie van het wagenpark of het implementeren van mobiliteitsbudgetten. Vertrekpunt is altijd de visie en ambitie van de organisatie die we ondersteunen. Mobiliteit heeft nu eenmaal veel impact op het primaire proces! We zijn sparringpartner, we snappen hoe ondernemers werken, dat je hen helpt met de stap naar verduurzaming en het voldoen aan wet- en regelgeving.”

Vertaalmachine ondernemers – overheid

Annemieke: “Bij &Morgen zetten we die kwaliteit ook in bij de acties die we in de verschillende programma’s uitvoeren. Onze adviseurs zijn heel goed in staat om de taal van de ondernemer te spreken. Zij herkennen de dilemma’s en afwegingen en snappen ook heel goed dat gemeenten en provincies met tussenlagen werken, dat metropoolregio’s en rijksoverheden beleid maken dat een andere abstractie heeft dan hoe een ondernemer denkt en kijkt. In die samenwerkingsprogramma’s (bereikbaarheidsprogramma’s) is ons voordeel dat we beide werelden snappen. Je mag ons in die zin misschien wel als een ‘vertaalmachine’ zien; we spreken de taal van de overheid én van het bedrijfsleven. Mobiliteit gaat overigens in essentie over gedragsverandering, omdat je bijvoorbeeld wilt dat iemand in plaats van een benzineauto een elektrische auto aanschaft, of overstapt op een speed pedelec (snelle elektrische fiets) of met het OV gaat reizen. Wij hebben een scherp oog voor die vereiste gedragsverandering. We hebben al snel in de gaten waar weerstanden zitten die medewerkers of forenzen ervaren en hoe je die kunt wegnemen, zodat er ander reisgedrag wordt vertoond. Bij voorkeur op een manier die zowel bijdraagt aan de ambities van de overheid als aan het bedrijfsleven. Wij zijn ‘tweebenig’; het ene been is de vakinhoud, het andere is bij uitstek die procesmatige kant, waarin gedragsverandering aan bod komt. Je hebt beide nodig om tot werkende oplossingen en andere resultaten op mobiliteitsgebied te komen. In de praktijk betekent dit ook dat we heel goed samenwerkingen kunnen organiseren op de taaiheid en complexiteit van de vraagstukken die er zijn.”

______________________________________________________________________________________________________________

Eigen gezicht

Commotion Square is uiterst serieus in haar business, met een heel eigen gezicht en heldere principes, normen en waarden. Wie de website (www.commotionsquare.nl) bekijkt, proeft dat; hier zit veel creativiteit en een eigen geluid. Daarmee reflecteert de site de cultuur van het bedrijf, waarin veel creatief talent rondloopt, dat gemakkelijk out of the box kan kijken en daardoor dus ook in staat is om bijzondere mobiliteitsoplossingen te bedenken. De onderlinge binding en het vertrouwen in elkaar en het bedrijf zijn groot. Dat blijkt onder meer uit gemaakte afspraken; zo houdt iedereen zelf zijn vakantiedagen bij en elke twee jaar wordt er gewisseld van directeur.

______________________________________________________________________________________________________________

Overgestapt naar Alfa

Commotion Square is nog niet zolang klant bij Alfa. Gezien de groei van het mobiliteitsadviesbureau en het voornemen om iets met medewerkersparticipatie te gaan doen, zochten Jos en Annemieke een accountant die zich over het jaarwerk en de financiële kant van de onderneming ontfermt, maar hen ook gevraagd – maar liefst ook ongevraagd – kan wijzen op ontwikkelingen. Annemieke: “Dus wel een partij die ook hardop durft te zeggen dat zij bepaalde stappen of acties van ons bijzonder of misschien ook wel een beetje dom vinden. Wij willen een accountant die zich doorontwikkelt tot een trusted partner in het ondernemerschap. Dus iemand met wie je kan sparren, klankborden, die je op het andere been zet en uitdaagt. Wij runnen ons bedrijf prima, maar dat gaat nog beter naarmate je daarin ook een scherpe partner hebt. We hebben met een aantal accountants kennismakingsgesprekken gevoerd, waarin we hebben verteld welke avonturen we met ons bedrijf voor ogen hebben en we merkten dat dit verhaal het beste aansloot bij Alfa. Het feit dat duurzaamheid voor hen ook een belangrijk thema is, waarderen wij. Onze vaste contactpersoon van Alfa is Annelien Nederend (Alfa IJsselstein); wij hebben goed contact met haar.”

Medewerkersparticipatie

Eind augustus jl. zijn alle medewerkers van Commotion Square ook mede-eigenaar geworden. Annemieke: “Daarin hebben we aan Alfa een goede sparringpartner, omdat zij zelf ook een medewerkersparticipatieregeling hanteren. Zij konden ons daardoor goed over de invoering van een dergelijke regeling adviseren. De belangrijkste reden om deze regeling in te voeren: wij willen onze mensen mee laten sturen en ondernemen in ons bedrijf. Voor ons is het daarnaast ook een manier om ons te onderscheiden en te profileren als aantrekkelijke werkgever. Zo bouwen we aan een duurzame toekomst voor onze organisatie.”

Vooruitblik

De vraagstukken ten aanzien van mobiliteit zullen de komende twintig jaar alleen maar groter worden, constateert Jos. “Uitdagingen op het gebied van duurzaamheid, beslag op ruimte, wat als steden steeds groter worden in een klein land waar ruimte toch al schaars is? Dat zijn vraagstukken waar je heel goed over na moet denken.” Maar wat is dan het nabije vergezicht als je het over mobiliteit hebt, bijvoorbeeld als we vooruitblikken naar 2030? Annemieke: “Dan zijn er verschillende plaatjes te schetsen. Als ik naar het fysieke plaatje van het straatbeeld kijk, dan praten we over transporthubs, minder mensen die in steden wonen, meer mensen die kiezen voor een deelauto. Die deelmobiliteit wordt straks meer de gevestigde orde dan nu, de balans tussen delen en bezit wordt nog meer verlegd. Ik verwacht dat je dat in het straatbeeld echt wel terug gaat zien in de vorm van meer autoluwe straten, plekken waar voetgangers en fietsers meer de ruimte hebben gekregen.”

Flexibel in mobiliteit

Beiden verwachten dat mensen in de toekomst flexibeler gedrag zullen laten zien ten aanzien van mobiliteit. Afhankelijk van de invulling van de agenda, kunnen mensen makkelijker verschillende keuzes maken. Het mobiliteitspalet bestaat niet alleen uit de auto, fiets of openbaar vervoer, maar ook deelmobiliteit heeft daar een plek tussen verworven, net als hybride werken. Jos: “Ik vind het wel spannend hoe alles zich gaat ontwikkelen. In een gemeente als Kampen of Boxtel spelen er andere zaken dan in de gemeente Amsterdam; de ruimte-issues zijn daar anders. Ik verwacht de komende jaren dat er grote uitdagingen liggen in dat opschuiven van het stedelijk gebied naar die middelgrote kernen. Er liggen daar heel grote opgaven om die regio, die steden en werkgevers mee te krijgen, omdat je dan wel vanuit ruimte wordt verplicht om iets te doen, of vanuit wet- en regelgeving, of dat je met CO2-doelstellingen om de oren wordt geslagen als je die doelstelling niet gaat realiseren. Kortom, er is daar genoeg werk te doen!”